REDCOM

Populisme is de knellende ketting om de hals van de democratie. Overal ter wereld steekt het populisme de kop op. Het keren van onvrede is de leidraad. Populisten luisteren, zeggen ze, naar ´de wil van het volk´. Daarom geen vuurwerkverbod en geen klimaatmaatregelen.

Maar ´de wil van het volk´ bestaat niet. Het volk heeft geen eensluidende wil, de volksmening is uiterst gevarieerd. Populisten gaan daar gemakshalve aan voorbij. Dit is wat het volk wil, roepen ze, terwijl ze nergens kunnen bogen op een aanhang van 100 procent, hoogstens de helft of zelfs een kwart. De meeste kiezers bomt het niet. Zij gaan voor een verkiesbare sterke man of vrouw, die altijd snelle oplossingen belooft. Onder andere voor het oplossen van de ‘asielcrisis’, terwijl er helemaal geen asielcrisis is. Even buurten bij het CBS en je ziet dat de toestroom van het aantal asielzoekers met procenten is gedaald. Toch hamert de coalitie op een asielcrisis. Daarmee kun je makkelijk scoren. Hun kiezers geloven in de bovenmatige inname van woningen door asielzoekers. Ze zijn er vast van overtuigd dat asielzoekers in Nederland ‘een gouden bestaan’ wacht. Dat daar niets van klopt dringt niet tot ze door.

Kop van Jut

Ook in het buitenland zijn asielzoekers de kop van Jut. Aankomend president Trump, populist nummer 1, gaf meteen een buitenlander de schuld van de aanslag in New Orleans. Bleek een Texaan te zijn.

Populisten luisteren naar ‘das gesunde Volksempfinden’, hetzelfde uitgangspunt waar de nazi’s zich van bedienden en dat zoveel onheil bracht. Dat maakt het populisme eng en onvoorspelbaar. Hun aanhang maakt het niet uit. Sterker, die levert liever vrijheid in voor economisch gewin. Zo gewend zijn ze aan de democratie dat er best wat speelruimte is, denken ze. Ondertussen pakken de populisten de vrije nieuwsgaring aan, verschoppen de oppositie en voeren een hun passend  verkiezingssysteem in waarmee ze de democratie nekken.

Het enige, zij het warrige, lichtpuntje is dat er ook aan dit ellendige patroon ooit, niemand weet wanneer, een einde komt. Blijft de vraag: is de veroorzaakte schade dan nog te helen?

Vincent van Gogh, Zadkine.

Vincent van Gogh trok in december 1883 in zijn ouderlijk huis, de pastorie in Nuenen. Hij verbleef er ander halfjaar en schilderde gedurende vier maanden in het washok, zijn atelier.

Een Brabantse boerenmuts, van Gogh was er gek op.

De boer en zijn land gaven de schilder voldoende inspiratie. Hij legde het harde leven van de doorgaans straatarme boeren vast als geen ander. Dat deed hij niet alleen in Brabant, ook aan Drenthe en Limburg bracht hij een bezoek. Daar zette hij in sombere kleuren, die doen denken aan akkers en donkere luchten, het moeizame boerenbestaan op het doek.

Brabantse vrouw uit Nuenen, geportretteerd door van Gogh.

Schrijver

Behalve schilder was hij ook een begenadigd schrijver, zoals blijkt uit de briefwisseling met Theo zijn broer, die hem als kunsthandelaar terzijde stond. ´Het gaat mij hier in Brabant nog al wel, ten minste ik vind de natuur hier erg opwekkend´, schreef hij Theo tijdens zijn verblijf in Nuenen.

Bij de koren- of de aardappeloogst schilderde Vincent het liefst vrouwen met kenmerkende gezichten, veelal ontstaan door het ellendige werk. In Frankrijk kreeg zijn werk kleur. Proef je in het Nederlandse werk op iedere vierkante millimeter de oneindige grauwheid van grond en modder, in zijn Franse werk penseelt hij de kijker de zon tegemoet.

Magistraal steekt de gotische Dom, waarvan de bouw begon in 1254, ver uit boven de daken van de oude stad Utrecht. Ontdaan van alle steigers geeft de protestantse kathedraal, tot 1580 het wereldlijk middelpunt van het rooms-katholicisme, na jaren van onderhoud weer cachet aan de stad.

Als het carillon van dit prachtige teken van eenheid zijn vriendelijke klanken over het centrum strooit rijden er in mijn verbeelding weer koetsen met kussende geliefden over de stokoude Maartensbrug – genoemd naar Sint Maarten († 397), de beschermheilige van de stad. Door de fraaie kerkpoort gaan schuifelende monniken , ja, ook Erasmus liep er tussen.

De eeuwenoude Maartensbrug over de Oude Gracht in Utrecht.

Eeuwen later, in 1931, vermaakte de NSB zich in de naastgelegen Dietsche Taveerne, Oudkerkhof 31, het huidige restaurant Loetje kwam er in 1942 bij. Na de oorlog leefde de Dietsche als bar-dancing voort tot 1990.

De voormalige NSB-hoek.

Kluizenares

Herinnering aan kluizenares Suster Bertken.

De Dom is niet het enige icoon van de stad. Niet ver daar vandaan staat de middeleeuwse Buurkerk – vanaf 1984 het museum van Speeldoos tot Pierement. Een eenvoudige grijze plaat in de Choorstraat herinnert eraan dat Suster Bertken zich hier in 1457 liet inmetselen en –  schrik niet – pas in 1514 – 57 jaar later dus – tussen de stenenmuren vandaan kwam, zij het als een dode. Onder luid gebeier van de Domklokken ging ze naar haar laatste rustplaats. 57 Jaar lang schreef ze tussen het metselwerk kerkelijke liederen en passieboeken – alles ten dienste van God.