Hemelvaartsdag is de dag waarop Christus opsteeg naar zijn Hemelse vader. Het is het einde van de Pasen. De oudst bekende viering van Hemelvaartsdag stamt uit de vierde eeuw en werd opgetekend door de filosoof Eusebius van Myndus. Tegenwoordig is Hemelvaartsdag, althans voor de meesten, gewoon een vrije donderdag gevolgd door een lang weekend.
Godsbeeld, Wim de Haan (1962).
Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd ’s Heren hemelvaart met veel eerbetoon herdacht. In de jaren zestig veranderde er veel op maatschappelijk en cultureel gebied. Daardoor verdween ook het kerkelijk karakter. De kerk was niet bepalend meer. In 1962 ontwierp de kunstenaar Wim de Haan zijn eigen godsbeeld: twee ogen op een kruis van gevonden stukken hout. Een vinger wijst naar beneden, want ‘alle spreken over boven komt van beneden’, aldus de gereformeerd theoloog Harry Kuitert († 2017). Daarmee bedoelde hij dat het geloof verbeelding is, een manier om zin te geven aan ons chaotisch bestaan.
Biblebelt
Geïnspireerd door die uitspraak schoven veel streng gelovigen het dogma aan de kant. In de decennia daarna stroomden de kerken leeg. Maar niet overal, want een harde kern bleef volharden in het geloof en verweerde zich tegen al het nieuwe. Daar hoefde je niet aan te komen met de opvatting van Kuitert dat ‘God van de mens is, niet van de kerk’. In de jaren zestig tekende zich hun woongebied af, het is ruwweg een brede strook van Zeeland tot aan Staphorst. We noemen het de refoband of biblebelt.
Begin jaren zeventig sluiten er kerken. Rituele kledij belandt op de kledingmarkt. Op het popconcert in het Kralingse bos in Rotterdam – gehouden in 1970, een vervolg op Woodstock – lopen veel bezoekers rond in afgedankte kerkkledij. Het schokt de goegemeente en kerkbesturen gaan meer zorg besteden aan het afstoten van rituele kleding en ander kerkgoed.
Herdersstaf van bisschop Simonis.
Herdersstaf
Het leeglopen van de kerken is de behoudende bisschop Adrianus Simonis een doorn in het oog. Hij wil het volk weer laten bidden en leidt zijn ‘schapen’ voortaan met een herdersstaf.
En nu? De kerken zijn radicaal veranderd. De dominee draagt vaak geen stropdas meer. Hij gaat met de kerkgemeenschap een dagje uit en stimuleert de jeugd. Uit de meeste kerken – de bijbelgordel uitgezonderd – klinkt nu vaak een opwekkende preek en vrolijk gezang.