Van omnibus tot bus

De eerste autobus in Nederland was een T-Ford van de firma Vermaat, te zien in het Nationaal Bus Museum in Hoogezand.

Waar komt ons alledaagse woord ‘bus’ nou eigenlijk vandaan? Het is de taalkundige uitgang van een Latijns woord en duidt als zodanig geen concreet voorwerp aan. Pas als we er een stamwoord voorzetten krijgt het betekenis. Zet er omni – allen – voor dan staat er omnibus – ‘voor allen’ -, daarmee ontstaat meteen een associatie met openbaar vervoer.

Omnibus uit 1898.

Het woord ‘omnibus’ stamt uit het begin van de negentiende eeuw. In 1826 kwam een zekere Stanislas Baudry (1777-1830) in Nantes met een gratis pendeldienst voor bezoekers van zijn badhuis. Het eindpunt van de lijn was tegenover de hoedenwinkel van Omnès. Die had een groot uithangbord waarop stond: Omnès omnibus, ofwel alles voor iedereen. In 1828 begon Baudry een openbaar vervoersonderneming in Parijs: Enterprise Générale d’ l’ Omnibus. Sindsdien is het woord omnibus wereldwijd bekend. In de twintigste eeuw kwam ‘autobus’ in zwang, later werd het ‘bus’.

Het begrip openbaar vervoer is ouder. In vroeger tijden waren er immers al koetsen en trekschuiten voor allen. In Parijs bestond al in de zeventiende eeuw openbaar stadsvervoer. In 1662 reed daar de Carosse a cinq sous, de vijf-centimes-karos. Vijf lijnen, vaste vertrektijden. Op iedere rit was plaats voor acht passagiers. Een rit was net zo duur als een pond vlees, weinigen maakten er daarom gebruik van en de onderneming was snel ter ziele.

Paardenbus

De elektrische trolley in Arnhem was in de jaren vijftig zijn tijd ver vooruit.

In ons land begon het ov met een paardenbus. De Amsterdamsche Omnibus maatschappij behoorde tot de uitbaters. In 1864 werd de paardenbus verdrongen door de paardentram. De eerste motorbus was een omgebouwde T-Ford. Na Wereldoorlog Twee werden er vrachtwagens ingezet als noodbus. In die tijd kreeg Arnhem een trolleybusnet. Tegenwoordig zijn er steeds meer bussen die niet, zoals de Arnhemse trolleybussen, stroom krijgen uit een bovenleiding maar uit accu’s. Stroom is wel zo milieuvriendelijk, want de bus was te lang een heftige diesel-uitstoter.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.