Gaius Julius Caesar 100-44 v. Chr.
Gaius Julius Caesar – zo ver bekend geboren op 13 juli van het jaar 100 voor Chr. in Rome – is een briljante student en meesterlijk militair. Hij spreekt Grieks en heeft een brede interesse in literatuur en wiskunde. Zijn ouders behoren tot de elite van Rome. Caesar groeit uit tot een dictator die aan de Romeinse republiek veel macht en aanzien geeft. Zoveel macht leidt tot een gewelddadige dood. Op 15 maart 44 v. Chr. werd hij vermoord.
De strip Asterix en Obelix geeft geenszins een beeld van de echte Caesar.
In het H´ART Museum Amsterdam – voorheen de Hermitage – krijg je tot en met 20 mei
een mooi inkijkje in zijn leven. Tijdgenoten typeren Caesar als iemand met een enorme dadendrang, maar ook als intellectueel met een olifantengeheugen. Tegelijk was hij streng, behulpzaam en trouw. De Caesar uit de strip Asterix en Obelix, waarin de machtige keizer zich vooral door emoties en passies laat leiden, is gebaseerd op roddels van de Romeinse cultuurhistoricus Gaius Suetonius Tranquillus – en geeft geenszins een beeld van de echte Caesar.
‘Portret’
Caesar op een munt.
Caesar-buste uit Tusculum.
Caesar was de eerste Romein die werd afgebeeld op munten. Hoe hij eruit zag weten we. Hij had hoge jukbeenderen, zwarte ogen en een licht gebogen neus. Hij was nagenoeg kaal, een tekortkoming die hij verborg door de weinige haren die hij bezat tot ver over zijn voorhoofd te kammen. Zijn best gelijkende ‘portret’ is een buste uit Tusculum (25 kilometer ten noordwesten van Rome), die lijkt op de beeltenis op de Caesar-munten uit 44 v. Chr.
Strateeg
Keltische fibula uit de slag bij Kessel-Lith.
Als strateeg is Caesar actief in Egypte, Griekenland, Spanje en West-Afrika. In 58 v.Chr. verovert hij Gallië – Frankrijk, België, Zuid-Nederland en West-Zwitserland. Zijn leger is minder omvangrijk dan dat van de Galliërs. Dat is risicovol, maar hij omzeilt de problemen door de inbreng van tactisch inzicht, snelheid en agressie.
In 57 v. Chr. vindt bij het Nederlandse Kessel-Lith een veldslag plaats tussen het Romeinse leger en twee Keltische stammen, de Tencteri en de Usipeten. In 1990 werden de resten van deze veldslag – die eerder doet denken aan een moordpartij – gelokaliseerd. Caesar beschreef zijn veldslagen in het boek De Belio Gallico, daarin zijn ze vaak mooier dan ze waren en daardoor verre van waarheidsgetrouw.
‘De teerling is geworpen’
In 50 v. Chr. krijgt hij van de consul in Rome opdracht zijn troepen te ontbinden. Hierdoor dreigt Caesar zijn macht te verliezen. Hij keert terug uit Gallië en steekt in 49 met een leger de smalle rivier de Rubicon over, destijds vormde het riviertje de grens tussen de proculaire provincies en de kernstaat Rome. Als legeraanvoerder mag hij zijn krijgskunde niet toepassen in de kernstaat Rome. Maar voor hem is het nu alles of niets. ‘Alea iacta est’, zegt hij: ‘De teerling is geworpen’, er is geen weg terug. Hij verjaagt consul Pompeius en wordt benoemd tot dictator van Rome waar hij in 45 de eretitel imperator – keizer – ontvangt. Daarmee schudt Rome het 450 jaar Republiek zijn van zich af en gaat verder als keizerrijk.
Als dictator deed Julius Caesar zich graag voor als een onsterfelijke God. De staatspropaganda drong het verhaal op dat zijn moeder de godin Venus was. Venus werd door hem de stammoeder van Rome – de restanten van de aan haar gewijde Griekse tempel staan er nog. Oorlogsgod Mars zou de vader van Romulus zijn, de stichter van Rome.
De moord op Julius Caesar, 15 maart 44 v. Chr.
Moord
Brutus, beramer en uitvoerder van de moord op Julius Caesar.
De enorme macht van het dictatorschap ergerde de zestig machtigste van de 900 Romeinse senatoren. Zijn vertrouweling Marcus Junius Brutus kwam in 44 v.Chr. met het plan hem te vermoorden.. Op 15 maart van dat jaar betreedt Caesar de senaat – de huidige Area Sacra op de Largo Argentina – waar een groep senatoren op hem insteekt. Na zijn dood neemt de filosoof Cicero, samen met Marcus Anthonius, tijdelijk de macht over. Maar het duurt niet lang of de moord leidt tot berouw. De senaat verheft Caesar tot ‘divus’ – goddelijk. Hij krijgt een tempel op het Forum Romanum. Marcus Anthonius trouwt in Egypte met Cleopatra met wie hij in het jaar 30 zelfmoord pleegt. Keizer Octavianus – later Augustus, de verhevene, genoemd neemt het roer over. Deze Caesar Augustus, een achterneef van Julius Caesar, zorgt voor economische, sociale en politieke welvaart en sterft in het jaar 14 n. Chr.