Graf van Jo Bonger (l), de weduwe van Theo van Gogh.
Honderd jaar geleden, in september 1925, is Jo (Johanna) Gesina Bonger op begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam begraven naast haar tweede echtgenoot, de kunstschilder Johan Cohen Gosschalk († 1912). Zij was voorheen getrouwd met de kunsthandelaar Theo van Gogh († 1891).
Vincent zelfportret als schilder 1887-1888.
Hun graven vind je in het vak rechts van de aula. Vincent van Gogh was de zwager van Johanna. Na zijn dood in 1890 raakte zijn broer (en geldschieter) Theo zwaar overspannen met een snelle dood tot gevolg. Zijn vrouw keerde terug uit Parijs naar Amsterdam. In haar bagage veel schilderijen –en tekeningen van Vincent, gemaakt in slechts tien jaar, die haar man hooglijk prees, verder bestond er geen belangstelling voor. Voorheen waren veel tekeningen van Vincent – hij maakte er vijfhonderd – vermalen tot papier. Een café-eigenaar verkocht ze voor een rondje bier. Kees Mouwen , een kleermaker vond de tekeningen mooi. Hij kocht er zes voor tien cent per stuk. Kort daarna verkocht hij ze weer, voor elk kreeg hij een kwartje. Door de snelle verkoop viel het werk kennelijk in de smaak, daarom kocht hij ze voor een wat hoger bedrag weer terug.
Promotie
Zeegezicht Scheveningen, 1882 – Vincent van Gogh.
Mede door de inzet van haar man voor het werk van zijn broer zette zijn weduwe zich na zijn dood volop in om de bijna 250 schilderijen en honderden tekeningen van haar zwager te promoten. Het expressieve werk van Van Goghs ademt armoede en kale ontbering, maar ook een uitbundige kleurenpracht. Hij vertolkte de realiteit op volstrekt eigen wijze. In 1905 volgt de eerste Van Gogh-expositie in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Er waren ook musea die zijn werk afwezen, onder meer het Rijksmuseum moest er aanvankelijk niets van hebben.
Briefwisseling
Johanna redigeerde ook de omvangrijke briefwisseling tussen haar ex en Vincent. In 1914 verschenen de prachtig gestileerde brieven onder de titel Brieven aan zijn broeder. In New York vertaalde ze de brieven in het Engels waardoor ook in het verre buitenland veel belangstelling voor deze wanhopige Nederlandse kunstenaar ontstond. Jo was de moeder van Vincent Willem († 1978), die later het Van Gogh Museum zou oprichten.
Wat er gebeurt zou zijn met het werk van Vincent van Gogh zonder de tomeloze inzet van Jo Bonger zullen we nooit weten. Wat we wel weten is dat mede door haar inzet Vincent van Gogh nu een wereldberoemde kunstenaar is.