REDCOM

Woensdag 17 januari bespreekt het Europees Parlement de uitkomst van de Servische verkiezingen van zondag 17 december. Die verkiezingen gingen gepaard met talloze onregelmatigheden waartegen de oppositie te hoop loopt. Dimitar Bechev, senior fellow bij de NGO Carnegie Europe, constateert in Servië een autoritaire (terug)keer naar de tijd van dictator Slobodan Milosević.

Protest in Belgrado tegen de regering van president Vucic.

Het verloop van de jongste verkiezingen in Servië wijst op de democratische achteruitgang van het land. De EU kan niet neutraal blijven tegenover de provocaties en autoritaire tendensen van president Vucic.

Servië heeft een zekere back-to-future-kwaliteit. Je zou denken dat het land het dieptepunt van de jaren negentig al lang achter zich heeft gelaten. Het gevoel onder tenminste sommige Serviërs is echter dat de klok is teruggedraaid naar het tijdperk van voormalig president en sterke man Slobodan Milosević.

Bewijsstuk nummer één: de alomtegenwoordige roddelbladen en populaire tv-kanalen. Als we de grove krantenkoppen mogen geloven, is er weer oorlog in voormalig Joegoslavië. Servië voert nog steeds de strijd van weleer tegen Kosovo-Albanezen, Bosniërs en, zo nu en dan, Kroatië of andere buurlanden.

Bewijsstuk nummer twee: de regering stelt: het verraderlijke Westen is ongetwijfeld medeplichtig en helpt buitenlandse vijanden en vijfde columnisten in Belgrado met evenveel enthousiasme. Zozeer zelfs dat de Servische president Aleksandar Vučić in de nasleep van de vervroegde parlements- en lokale verkiezingen van 17 december insinueerde dat “een belangrijk land” zich “op de meest brutale manier” met de verkiezingen had bemoeid (een verhulde verwijzing naar Duitsland).

Premier Ana Brnabić zong uit hetzelfde hymneblad. Sprekend over de protesten van de oppositie tegen onregelmatigheden bij de verkiezingen, bedankte de Russische veiligheidsdiensten voor het waarschuwen aan de regering over ‘wat er in Belgrado werd voorbereid’.

Fantoomkiezers

Voor de oppositie riekt het hardhandige optreden van de politie tijdens een betoging op 24 december beslist naar Milosević. De oppositiecoalitie Servië tegen Geweld (SPN) leidt de protesten tegen de vervalste stemming. Verkiezingswaakhonden hebben alarm geslagen over vermeend vals spel door Vučić en zijn gevolg.

De lijst omvat het registreren van fantoomkiezers in de centrale stadsdelen van Belgrado, het binnenbrengen van mensen uit de Republika Srpska – de door Serviërs gedomineerde entiteit in Bosnië-Herzegovina – naar de verkiezingsdistricten in Servië, het kopen van stemmen, het vullen van stembussen en het meer dan één keer stemmen van individuen. Deze praktijken hebben de uitkomst van de lokale verkiezingen in Belgrado, die gelijktijdig met de stemming voor het parlement plaatsvonden, vertekend.

In een speciaal rapport concludeerde een internationale verkiezingswaarnemingsmissie dat onregelmatigheden de stemming hadden ontsierd. Vučić en zijn Servische Progressieve Partij (SNS) kregen onevenredige aandacht in zowel de publieke als de private media, “waardoor het gelijke speelveld werd gekanteld.”

De oppositie had waarschijnlijk een kans om Belgrado in te nemen. SNS en haar bondgenoot, de Servische Partij van Socialisten (SPS) van Ivica Dačić, verloren hun meerderheid in de hoofdstad. Volgens de eindresultaten die op 4 januari werden onthuld, eindigde SNS echter nog steeds als eerste, vóór SPN. En wie het gemeentelijke parlement overneemt, zal worden bepaald door een populistische groepering, Wij – de Stem van het Volk (MI-GN), opgericht door de complottheoreticus en anti-vaxxer Branimir Nestorović . Er is niet veel voor nodig om erachter te komen dat Nestorović de kant van Vučić zou kunnen kiezen, waardoor de status quo in Belgrado zou worden bevestigd – hoewel hij zegt dat hij dergelijke bedoelingen voorlopig niet heeft.

Anti-Vučić-omwenteling

Het is geen verrassing dat de SPN oproept tot een herhaling van de verkiezingen. En nu het Servisch-Orthodoxe Kerstfeest van 7 januari achter de rug is, zullen de protesten komend weekend in volle hevigheid terugkeren. Marinika Tepić, die kort in hongerstaking ging, is het gezicht geworden van de anti-Vučić-omwenteling . De crisis is nog lang niet voorbij.

In eerdere gevallen had de EU er waarschijnlijk de voorkeur aan gegeven neutraal te lijken. De sympathieën van de Brusselse ambtenaren lagen misschien bij de democratische oppositie, maar het openlijk kiezen van een kant zou afgekeurd zijn. Vučić is evenzeer een uitdaging voor de EU als een partner, niet in de laatste plaats in de lastige onderhandelingen met Kosovo. En hoewel Servië een parlementaire republiek is, heeft de president al lange tijd de leiding – een feit waar maar weinigen in Brussel zich druk over maken.

Dit is niet langer mogelijk. De Servische regering heeft de EU onder vuur genomen en beschuldigd van een destabilisatiecampagne. Op 8 januari hekelde Peter Stano, de woordvoerder van de Europese Commissie, dergelijke beweringen en vergeleek ze met Russische propaganda.

Er is ook kritiek geweest van een sociaaldemocratisch lid van de Duitse Bondsdag, waarbij het coalitiekabinet in Berlijn naar verwachting zijn retoriek zal aanscherpen. De woordenoorlog kan verder escaleren – vooral als Servische functionarissen zich blijven verenigen en hulde brengen aan Rusland, of publiekelijk overleggen met hun ambassadeur, Aleksandar Botsan-Kharchenko , om het land aan het Westen te binden.

De Servische oppositie zou zeker blij zijn met een verandering van toon in Brussel en in de belangrijkste hoofdsteden van de EU. De aanklachten tegen Europese hoogwaardigheidsbekleders wegens samenzwering met Vučić zijn tegenwoordig iets minder overtuigend dan in het recente verleden. Tegelijkertijd zal de westerse druk op de Servische autoriteiten er wellicht niet toe bijdragen dat het speelveld gelijker wordt, de uitkomst waar de oppositie werkelijk naar op zoek is.

Vučić kan een nieuwe verkiezing in Belgrado toestaan en deze keer eerlijker spelen, maar dit garandeert geen doorbraak van de SPN in de hoofdstad. Nationale verkiezingen zijn zelfs nog minder waarschijnlijk, maar zelfs als ze zouden plaatsvinden, zou de SNS opnieuw als winnaar uit de bus kunnen komen.

Vucic partij. de SNS, heeft 800.000 leden in een land met minder dan 7 miljoen inwoners. Het is een grootschalige cliëntelistische machine die toegang biedt tot banen in de publieke sector en staatsmiddelen.

Vučić werkt ook samen met veelbekeken media, vooral de tv-kanalen Pink en Happy. Ook heeft hij een overtuigend verhaal dat hij onvermoeibaar werkt om Servië rijker, meer ontwikkeld en invloedrijker te maken. Te zijner tijd zal hij waarschijnlijk proberen de westerse leiders gerust te stellen dat hij op het vlak van het buitenlands beleid geen ommekeer naar Rusland bedoelt. De Servische oppositie ontbeert een inhoudelijk aanbod aan de Servische achterban, afgezien van de oproep om zich te ontdoen van Vučić, de president wordt ontsierd door vermeende corruptie en banden met de georganiseerde misdaad.

In 2019 heeft Freedom House Servië opnieuw geclassificeerd als ‘gedeeltelijk vrij’ – dat wil zeggen een land met een ‘hybride’ regime. De gebeurtenissen van de afgelopen weken ondersteunen dat oordeel van de waakhond.

Het goede nieuws is dat Servië nog steeds veel democraten heeft die de EU als bondgenoot zien. Het slechte nieuws is echter dat zij in eigen land niet de overhand hebben. Het hoogste waar ze op konden hopen is de inname van Belgrado – een prestatie die de anti-Milosević-oppositie al in november 1996 tot stand bracht.

 

Dominee-dichter François HaverSchmidt, beter bekend als Piet Paaltjens, ligt dit jaar 130 jaar op de begraafplaats Beukenhof in Schiedam. Op vrijdag 19 januari 1894 werd de zwaar depressieve man gevonden aan een koord in de bedstee.

Als Friese student theologie woonde hij in Leiden, samen met een doodsbidder die de somberheid van zijn bestaan van zich afzette door het schrijven van vrolijke gedichten. Als dominee van de hervormde gemeente in Schiedam kreeg HaverSchmidt via kerkgangers te maken met een door drank doordesemde ellende, het deed zijn toch al depressieve aard geen goed. Om zich te bevrijden van de ellende ontpopte hij zich tot een buitengewoon begaafd poëet. Geheel naar de romantische aard van de tijd schreef hij bitter-komische gedichten, zonder de in zijn tijd gebruikelijke zedenpreek.

Snikken en grimlachjes

Zijn beroemdste werk is Snikken en grimlachjes (1867) waarin de Leidse student Piet Paaltjens, woonachtig in Leiden, zijn ontboezemingen tentoonspreidt. Piet had ‘een bijna instinctmatigen afkeer van goedronde pret. Ontzaglijk kon hij zuchten , zelfs afschuwelijk grijnzen, als er een daverend gelach onder ons opging.’ Het is duidelijk: Paaltjens is de van Weltschmerz doordrenkte HaverSchmidt. De toenmalige lezer wist dat niet. Die amuseerde zich kostelijk met de ruim twintig humoristisch/ironisch gedichten waarin (onbeantwoorde) liefdes, melancholie en eenzaamheid centraal staan. De bundel was meteen een bestseller en wordt nog steeds verkocht.

 

De oorlog in Gaza buldert door. Beide partijen, Israëliërs en Palestijnen, zijn schuldig. Het kan toch niet zo zijn dat de uitstekend geoliede Israëlische Mossad, de beveiliger van de staat Israël die uitermate goed op de hoogte is, zelfs van de kleinste hapering in het Israëlische veiligheidssysteem, die verschrikkelijke aanval van Hamas op 7 oktober ’23 niet in de smiezen had.

De waarheid daarover horen we waarschijnlijk nooit of pas veel later. De oorlog geeft Israël de kans om Hamas en iedere sympathisant van deze moorddadige bende over de kling te jagen. Dat er ook duizenden onschuldige Palestijnen aan ten ondergaan lijkt Israël niet te deren.

Vrij Palestina

From the river to the sea, Palestine will be free (Van de rivier tot de zee, Palestina zal vrij zijn). In Westerse ogen is het een oproep tot geweld. Het is maar aan welke kant je staat.

Sympathisanten van Palestina vergeten dat Hamas de aanjager is van deze oorlog,  aangezwengeld door een verschrikkelijk misdaad aan de rand van Gaza. Hevige beschietingen in Gaza en enorme vluchtelingenstromen waren het gevolg. Inderdaad, duivels, maar hallo, dit is oorlog! De verliezen in een oorlog zijn talrijk. Onmenselijkheid is troef. Beschietingen van het grootste ziekenhuis in Gaza-stad mogen we erg vinden, het deed wel dienst als een commandopost van Hamas.

Handel

De Palestijnen zijn gewelddadig, Israël is dat niet minder. De klappen die uitdelen zijn bovenmaats. Ze rollen de oorlog uit naar de Westbank en Libanon. Moet het Westen de ultrarechtse regering van Netanyahu – die in de Palestijnse gebieden Israëlische nederzettingen bouwt – hiervoor veroordelen? Natuurlijk moet ze dat en ze had het veel eerder moeten doen, maar dat is niet gebeurd, want Israël is een buffer tegen nog moordzuchtiger staten in het Midden-Oosten. Bovendien is het een land waarmee veel westerse landen, waaronder Nederland met stip bovenaan, ruimhartig zaken doen. Het westen blijft Israël volop steunen tot deze oorlog voorbij is en het hele idiote circus opnieuw begint. Want van Hamas kom je nooit af, en zeker niet door het voeren van een oorlog die het probleem verder verscherpt.