REDCOM

Beste lezer, het kan geen kwaad op zoek te gaan naar een elektrische auto nu het einde van de fossiele brandstoffen – olie, kolen en gas – in zicht is. In het olieproducerende staatje Dubai is de eerste tegel hiervoor gelicht, de rest van het tegelwerk zal – mits het vanochtend gesloten akkoord niet bij woorden blijft – snel volgen.

Lexus e-car.

De stop op fossiel is historisch. 198 Landen gaan ermee akkoord, dat is geen kattenpis. De COP28 klimaattop is geslaagd. Of het inderdaad gaat lukken de opwarming in de hand te houden blijft de vraag, want het akkoord is niet juridisch bindend en de gemiddelde temperatuur heeft allang  de 1,5 graad Celsius gepasseerd. We kunnen proberen die onder de twee graden te houden, maar dan moeten er strenge restricties komen voor de industrie, landbouw en het vliegverkeer. Daar ligt een schone taak voor ons kabinet, al verwacht ik weinig steun van de PVV en BBB.

Gaat het plan door, dan betekent dat in 2050 het einde van de fossiele brandstoffen. Het gebruik van steenkool voor verwarming is bij ons met 79 procent gedaald. We verbruiken nu 65 procent meer wind- en 13 procent meer zonne-energie. Daarmee kelderde de Nederlandse CO2- uitstoot met 37 procent. Mooi resultaat. Bereid je voor op meer windparken, meer zonnecellen en hogere prijzen voor vliegtickets. En nu maar hopen op een betaalbare e-car.

In vroeger tijden was het bovenstaande een aanwijzing voor de beperkte levensduur. Want alles valt te overleven, behalve de dood. Eenmaal bonkt Hij op de deur.

De halfgesloten gordijnen op dit schilderij geven aan dat het leven eindig is. Doodgaan is de enige zekerheid die we hebben. Memento Mori, uw glas loopt snel.

Oervolken verbrandde hun doden. De Romeinen voegden er begraven aan toe. De christelijke vorst Karel de Grote verbood in het jaar 785 de lijkverbranding. Hij zag geen heil in het vernietigen van een lichaam, de opstanding op de Jongste Dag zou er maar aan voorbij gaan. Zo denken Joden en moslims er ook over, vandaar dat voor hen eeuwige grafrust geldt. Bij ons geldt een grafrust van tien jaar, dan is het lichaam vergaan. Alleen als je wordt bijgezet op een natuurbegraafplaats kom je er nooit meer vanaf.

Crematie

Na een lange afwezigheid is cremeren weer helemaal ‘in’. In Nederland waren vorig jaar ruim 170.000 sterfgevallen, ruim 66 procent daarvan werd gecremeerd. In 1913 kwam het eerste Crematorium: Westerveld in Driehuis. Cremeren was toen nog verboden maar het won, vooral onder intellectuelen, snel meer aanhang. Cremeren is goedkoper dan begraven wat leidde tot de oprichting van de Arbeiders Vereeniging Voor Lijkverbranding. Je kon zegeltjes sparen voor je crematie. Eind jaren zestig werd cremeren gelijkgesteld aan begraven.

Cake

Bij het laatste afscheid mogen koffie en cake niet ontbreken. Cake is vet en zoet, het geeft kracht aan de bedroefde geest. In het museum Tot zover op de  Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam is tot 11 februari 2024 de expositie De lekkere dood te zien met aandacht voor het laatste ceremonieel. Ook een broodmaaltijd maakt er deel vanuit. Tegenwoordig is dat vaak een club sandwich. Vroeger aten ze een bol die van binnen zwart zag van de krenten of vlechtbrood. Vlechtbrood is gebaseerd op een tweeduizend jaar oude Germaanse rite waarin de vrouw werd vermoord na het overlijden van haar man. De broodvorm doet denken aan de vlechten van de vrouw. Lekker, maar ik houd het toch liever bij een club sandwich.

Erdogan, Netanyahu, Orban, Poetin, Trump, Xi Jinping, Wilders. Er is nog geen parlement met de PVV. Als dat er komt staat Nederland in de bovenstaande rij machthebbers van landen die de democratie vertrappen. Valt het straks mee nu Wilders milder is? Weinig hoop. Deze professionele haat zaaiende verleider wil al bijna twintig jaar de immigratie beperken. Daaraan een halt toeroepen is onbespreekbaar: ‘De islam zal nooit uit ons DNA verdwijnen.’

Willen we een extreem beveiligde Wilders als premier van ‘een écht parlement’? Met gierende sirenes komt hij op werkbezoek. Reizen naar de Arabische wereld zitten er voor hem niet in. Tegenstanders sabelt hij gewoonlijk neer met oneliners. Yëşilgoz, van Turkse komaf, wenste hij ‘onder de groene zoden’. Krijgt deze radicaal het voor elkaar een regering te vormen dan verhuizen belangrijke kwesties als de woningnood, klimaat en steun aan Oekraïne naar de zijlijn. Die zaken interesseren Geert niet. Hij wil dat de hoofddoekjes verdwijnen uit het straatbeeld en de grenzen dichtgaan voor asielzoekers. In hoever is dat te verwezenlijken? Bij de EU in Brussel zijn ze er niet blij mee zijn. Wat kan het Wilders schelen? Hij heeft de macht in handen en zal die, net als zijn bovengenoemde collega’s, niet gemakkelijk meer afstaan.

Geen fascist

Wilders is een rechts-populist, geen fascist. Was hij dat wel dan had hij het volk geen bindend referendum willen geven en ook niet geopteerd voor een gekozen premier. Dat zijn zaken waar een fascist nooit voor zal pleiten. Toch kleven er aan zijn politiek zeer bedenkelijke kanten. Zijn uitspraken: ‘Geen asielanten meer’ en: ‘Sluit de moskeeën’, zijn anti-grondwettelijk, ook al staan ze ver af van de moordzuchtige uitspraken en daden van de nationaalsocialisten uit de jaren dertig.

‘Als moslims binnen onze cultuur voldoende assimileren heb ik er geen moeite mee’, aldus Wilders. Er kan dus nog hoop bloeien zou je denken, ware het niet dat de PVV ondemocratisch is, een afkeer van moslims idealiseert en bij het noemen van de asielinstroom telkens schromelijk overdrijft. Bovendien wil hij de rechtsgelijkheid en grondrechten van moslims inperken, iets wat ronduit verwerpelijk is. Het is een politiek op de rand van de afgrond. Veel is er niet nodig om verzeild te raken in het aloude adagio van bloed en bodem, een theorie die de Duitsers in de jaren dertig propageerden. Waar dat toe heeft geleid kun je tot en met 24 maart 2024 bekijken in Museum Arnhem.