REDCOM

Dat is de Zakkendragerssteeg, een schilderachtig straatje tussen de Oude Gracht en het Vredenburg, waar tot 1529 het Catharijneklooster stond dat plaatsmaakte voor een kasteel. Als de oude huizen konden praten zouden ze hier vurig vertellen over nonnen, Spanjaarden, criminelen en dronkenlappen.

In 1577 verschool de bevolking zich in de toenmalige Catharijnesteeg tegen de Spanjaarden die het kasteel aanvielen. Het volk wierp barricades op en wist zo de verwoesting van de steeg te voorkomen. Na de gevechten toog een groep vrouwen onder aanvoering van Trijn van Leemput naar de gehavende burcht om die te slopen.

Godscameren

De steeg is een markante locatie met een roerig verleden. Vanaf de zestiende eeuw woonden hier arme gezinnen en ouderen kosteloos in zogenoemde Godscameren, kleine huisjes die allang gesloopt zijn. In 1615 kwam er een wachtlokaal voor zakkendragers die waar vervoerden tussen de Oude Gracht en het Vredenburg. Sindsdien heet de steeg Zakkendragerssteeg. In 1766 gaven Mozart en zijn zus Nannerl een concert in het Bijlhouwersgildehuis, hier vlakbij.

Cafés horen sinds lang bij de steeg. Dronkenschap en  vechtpartijen gingen hier hand in hand. Over wat er gebeurde na een knokpartij in 1893 is in het Utrechts Archief het volgende bericht te vinden: ‘Op de Oudegracht gekomen, bemerkte hij evenwel met schrik, dat hij in den strijd zijn zilveren horloge had verloren, en gaf daarvan kennis aan de politie, die terstond een onderzoek instelde; doch van het horloge was toen geen spoor meer te vinden.’

‘Ouwe Nol’

Eind jaren twintig van twintigste eeuw hield de politie de hier woonachtige crimineel Arnoldus Rietbergen – ‘Ouwe Nol’ – aan. Later werkte hij samen met de Utrechtse seriemoordenaar Hans van Zon. Meer weten over van Zon? Lees dan ‘de roman In huis met een seriemoordenaar van D66-voorman Jan Terlouw en dochter Sanne. Het is gebaseerd op hun herinneringen aan de tijd dat Van Zon vaak over de vloer kwam bij een vriendin die bij het gezin Terlouw aan de Utrechtse Tolsteegsingel een kamer huurde’ (Wikipedia).

NS-station Utrecht-Centraal, oktober 2023.

In Nederlandse treinen denderen we op 1.500 volt gelijkstroom door het landschap. De eerste elektrische trein reed in 1908 van station Rotterdam Hofplein naar Scheveningen Kurhaus. De Hofpleinlijn reed op 10.000 volt wisselstroom, geleverd door een elektriciteitscentrale in Leidschendam (gesloten in 1926). In 1927 was de lijn Amsterdam – Haarlem – Rotterdam geëlektrificeerd. Daarna volgden de lijnen Amsterdam-Utrecht en Utrecht –  Amersfoort.

De elektrische Blokkendoos uit de jaren 1920 – ’30.

NS heeft geen eigen elektriciteitscentrales. Tegenwoordig kopen ze stroom van Eneco. Het zou voor honderd procent windstroom zijn, afgeleverd in wisselstroom met een spanning tussen 10.000 tot 25.000 volt. Die lading zetten de onderstations langs het spoor om in 1.500 volt gelijkstroom. Jaarlijks verbruikt het spoor 1,2 Terawattuur, dat is één procent van ons totale  elektriciteitsverbruik.

De befaamde hondekop van Werkspoor Utrecht trad aan in 1954, was in de jaren zeventig de belangrijkste trein op het lange afstandsnet. Hij verliet de dienst in 1996.

Dat elektrificatie plaatsvond na de Eerste Wereldoorlog, de tijd van de stoomlocomotieven, had vooral te maken met de toenmalige kolen schaarste die de kolenprijs flink opdreef. Kostenreductie was noodzakelijk. De NS becijferde dat elektrische treinen veel zuiniger zijn dan de roet dampende stoomlocomotieven. En ook sneller, waardoor de spoorfrequentie omhoog ging, terwijl de personeels- en onderhoudskosten slonken. Na 1945 werd vrijwel het hele net bedraad en nam de spoorfrequentie jaarlijks verder toe, waardoor er nu extra veiligheid geboden is.

Uit steenkolenmijnen komen, behalve steenkolen, ook prachtige fossiele flora. Daarmee krijgen we een beeld van de oergeschiedenis.

Het is gemakkelijk om terug te kijken. Laat ik een poging doen om ver vooruit te kijken. Stel je voor: hoe ziet Nederland er uit over pak weg 100.000 jaar. Door de stijging van de zeespiegel en de daling van het land ligt West-Nederland dan onder water. De zee heeft ons bestaan bedekt met  dikke lagen zeeklei. In het achterland ziet het er niet veel anders uit, de rivieren zijn door de dijken gebroken. Het land is grotendeels bedekt met massa’s grind, klei en zand.

Dat is het meest voor de hand liggende scenario. Of er dan nog mensen zijn valt onmogelijk te zeggen. Maar als ze er zijn, dan vooral op de hoger gelegen delen. Over hoe ze daar leven doe ik geen uitspraak.

Natuurlijk is het mogelijk dat dit scenario aan ons voorbijgaat. Er kan zich zo maar een nieuwe techniek voordoen die tot nieuwe inzichten leidt en tot een andere manier van leven. Hoe dan ook, zolang er mensen zijn is er politiek en die is altijd grillig en onvoorspelbaar.

Verdeeld

Kijken we naar vandaag dan is de wereld hopeloos verdeeld. De economische groeiers, de BRICS-landen, staan recht tegenover economische reuzen als de Verenigde Staten en de EU. In Oekraïne en Israël dendert de oorlog door. Tussen China en Taiwan is het onrustig. Wederom klinkt de roep om atoomgeweld. Die massamoordwapens staan klaar voor gebruik. Een alles vernietigende atoomaanval valt nooit uit te sluiten.

Een gefossiliseerde varen van ruim 315 miljoen jaar oud uit de steenkolenmijn in Eygelshoven (Limburg).

Stel, er zijn mensen die zo’n aanval overleven. Daar kan een archeoloog tussen zitten. En het is 100.000 jaar na nu. Die archeoloog boort een 400 meter diep gat. Bij zijn veldonderzoek stuit hij op de laag waarin wij in deze tijd leven. In de rood geleurde grond – ontstaan door het roestproces van ijzer – vindt hij niet alleen radioactieve-koolstof van atoomexplosies, maar ook milieuverontreinigende stoffen afkomstig uit onze sterk vervuilende industrie en bijzondere, tevens onverwoestbare, metalen uit mobiele telefoons.

Duister

Voorspellen is natuurlijk onmogelijk. Een dag vooruitkijken kan, een maand, desnoods ook een jaar. Op de achtergrond speelt altijd het duistere onverwachte. Een ongeluk gebeurt maar zo. Mochten erover 100.000 jaar nog mensen rondlopen met historisch besef, dan kunnen ze met een grondboor ook onze tijd traceren, net als wij de romeinse tijd met zo’n ding naar boven kunnen halen of de periode waarin de allereerste levensvormen zich hebben ontwikkeld.