REDCOM

Aan de Verlengde Fortlaan 25 in Naarden staat het huis van verzetsstrijder Gerard Reeskamp, een drogist. Hij verwierf roem met de geweldloze overval op het Huis van Bewaring in Leeuwarden, 8 december 1944. Hierbij werden 51 mensen bevrijd, vooral verzetslieden. Reeskamp was betrokken bij – eveneens geweldloos uitgevoerde – wapendroppings en hulp aan onderduikers. Deze magnifieke staat van verzet werd in een klap getorpedeerd door een overval met dodelijke afloop op een veehandelaar, uitgevoerd door leden van zijn knokploeg met zijn pistool.

De villa van verzetsstrijder Gerard Reeskamp aan de Verlengde Fortlaan 25 in Naarden.

Rijke veehandelaren werden gedwongen geld af te staan voor onderdak en voedsel aan onderduikers. Boer Hantje Zijlstra uit Vijfhuis bij Wolsum werd door twee leden van de knokploeg van Reeskamp staande gehouden. Hij bood verzet waarop een van verzetsstrijders hem met de Mauser van Reeskamp neerschoot. Ze grepen zijn portefeuille en maakten dat ze wegkwamen. De huls bleef in de sneeuw achter. Zijlstra overleed – zonder bij kennis te zijn gekomen – in het ziekenhuis, niet aan het schot maar aan een longontsteking. Wat Reeskamp niet wist was dat veehandelaar Zijlstra niet alleen vlees leverde aan de Duitsers maar ook aan het verzet. Nog belangrijker was dat hij een Joods meisje verborg. Dit alles keerde zich tegen Reeskamp op het moment dat een rechercheur –  een die Joden had aangegeven en het verzet haatte – de huls uit de sneeuw raapte.

Celstraf

Na de oorlog werd Reeskamp overladen met dankbetuigingen, die kwamen zelfs van de geallieerde opperbevelhebber Eisenhower. In 1947 was het daarmee gedaan. Rechercheur Aukema bracht hem voor het militair gerecht. Hij, groot verzetsstrijders, lid van de Binnenlandse Strijdkrachten, viel diep. Het Hoog Militair Gerechtshof veroordeelde hem tot 4 jaar cel. Naar zijn villa in Naarden keerde hij nooit meer terug. Hij stierf in 1970 in Soest – het graf is geruimd.

In 1962 werd de film De Overval uitgebracht – https://www.youtube.com/watch?v=27ayZOlLQDA – die meer dan een miljoen bezoekers trok. En in 2013 verscheen het boek De Drogist van Ad van Liempt – https://www.bol.com/nl/nl/p/de-drogist/9200000019417949/ .

Na mijn laatste schoolreünie dacht ik: wat is er in de afgelopen 52 jaar allemaal veranderd? Nou, heel veel. Ben je zestien dan denk je – volkomen onterecht natuurlijk – dat de wereld af is. Je vergeet foto’s te maken van het alledaagse. Dat is jammer, want vrijwel alles ziet er straks anders uit of verdwijnt.

Schoolreunie 2023, herinneringen ophalen aan een gebeurtenis – excursie naar Groot-Brittanniē – van 52 jaar geleden.

Alleen al op technisch gebied is de verandering eindeloos. Internet heeft de boel enorm versneld. Ik hoor de meester in de zesde klas van de lagere school nog zeggen: ‘Jullie krijgen later te maken met computers.’ Computers, in Arnhem bij de Postcheque- en Girodienst stond er een. Het ding was groot, ze hadden er een heel gebouw voor opgetrokken. Tegenwoordig heb je er gewoon een in je zak, een mobiel die meer kan dan de computers van de NASA in 1969, het jaar van de maanlanding.

Ook op sociaal en politiek gebied is er veel veranderd. Vrijwel niemand nam er vroeger aanstoot aan als je tegen een vrouw zei: ‘je bent leuk’. #Me too bracht daar verandering in.

Woke

De politiek verschuift steeds verder naar rechts. Eng rechts zelfs. Het alert zijn op maatschappelijke misstanden heeft geleid tot woke. Woke = wakker zijn – het sluit grote groepen mensen uit. Woke is een antidemocratische stroming.

Floris van den Bergh, filosoof/ universitair docent van de Universiteit Utrecht, is een fel tegenstander van woke: ‘Alles wordt geframed in kennis en machtsrelaties zonder dat er naar de argumenten wordt gekeken, en daar moeten we vanaf.’

Tegenwoordig praten over het weer of de vakantie? Toehoorders zullen je algauw herinneren aan de klimaatverandering en de CO2-uitstoot. Frankrijk? Blijf weg daar, denk aan de smerige trucks van de regering (verhoging pensioenleeftijd), de overdaad aan gluten (croissants) en vergeet ook het dierenleed niet (ganzenlever). Bezocht je een concert of museum, dan is dat een white privilege. Stukje in de auto gereden? Dan noemen ze je een milieuterrorist of verspiller van fossiele brandstoffen.

Is het misschien mogelijk nog ergens zonder problemen over te praten? Ja, alleen wanneer je toehoorders dezelfde mening hebben als jij, anders kun je maar beter mond houden.

Politiek en kerk, in Servie zijn ze een eenheid.

Op de Balkan kun je met veel mensen leuk praten tot je de politiek aanroert. Dan kan die gezellige prater ineens je vijand worden. Vooral de ouderen – vaak doorwrocht van het nationalisme – bijten zich verbeten vast in mythes.

Wij Nederlanders kennen het verschijnsel nationalisme in een zeer gematigde vorm. Bij internationale voetbalwedstrijden kan het zich grenzeloos ontpoppen. Dan zwaaien we met vlaggen en zingen ‘te vechten voor ons vaderland’. In Servië betekent nationalisme vooral het verheerlijken van de eigen geschiedenis, vaak zonder rekening te houden met de feiten. De staatsmedia (vooral veel foto’s en kleine berichten met schreeuwende koppen) dragen eraan bij. Je kunt je daar niet op de hoogte stellen van accuraat nieuws. Alleen via internet, maar de meesten zijn het nieuws daar allang beu.

Geen democratie

Servië is geen democratie, al noemt het zich democratisch, het is een autocratie, altijd geweest. Hun politieke systeem zit lastig in elkaar. Het is nog het best te vergelijken met een koorddanser die steeds in balans moet blijven. Er bestaat een duidelijke afkeer van het Westen, maar vanuit economisch perspectief kunnen ze onmogelijk zonder het rijke Westen. Naar eigen zeggen werkt 12 procent van de bevolking in de EU. De EU is in Servië ook de grootste geldschieter, maar daar besteden ze nauwelijks aandacht aan. Servië is sinds 2011 kandidaat-lid van de EU die er alles aan doet om het land binnen zijn invloedssfeer te trekken, tot nu toe zonder resultaat. Slechts 30 procent van de bevolking kiest voor aansluiting bij de EU. Bijna 50 procent is voor Rusland en 17 procent wil bij China.

Poetin is in Servië dé man. Hij verdedigt zich tegen het Westen. In Servië weten ze heel zeker dat het Westen door de wapenleveringen aan Oekraïne op weg is naar het einde. De economie van Duitsland hangt aan een zijden draad. In Frankrijk dreigt burgeroorlog. Voor hun geestesoog doemt een nieuwe wereld op met China als de leidende kracht. Het einde van de VS is slechts een kwestie van tijd.

Dit wereldbeeld komt vooral door negatieve berichtgeving in de media, stelt de ngo Novi Treci Put (Nieuwe Derde Weg). De meeste negatieve berichten gaan over de NAVO (hoewel het Servische leger daar vaker mee oefent dan met Rusland), het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. China krijgt als enige land positieve berichtgeving. In Servië scoren Iran en Noord-Korea hoger dan welk westers land dan ook.