REDCOM

Een grafheuvel uit 2.000 v. Chr..

Zo’n vijfduizend jaar v. Chr. beginnen we een steeds duidelijker beeld te krijgen van de mensheid. Dit is het tweede deel van de korte serie De historie van ons ontstaan. Na de IJstijd doorkruisen groepen jagers-verzamelaars ons gebied. Rondtrekkende stammen vestigen zich omstreeks 4.900 v.Chr. op vruchtbare grond en bij visrijk water.

Pot van bandkeramiek.

Deze kolonisten smeedde algauw onderlinge banden tussen de verschillende stammen. Ze hielden vee, bouwden houten huizen en maakten gebruik van stenen gereedschappen. Om onduidelijke redenen vertrokken ze soms snel, zoals de Rössen, een volk van bandkeramisten. Behoudens enkele grafvelden zijn van dit volk weinig sporen teruggevonden. Andere boerenstammen lieten veel grafheuvels en hunebedden na. Hunebedden dateren van 4.000 tot 3.000 v. Chr., daarmee zijn ze ouder dan de Egyptische piramides, waarvan de eerste uit 2.600 v. Chr. stamt. Rond 1.200 v. Chr. – late Steentijd – ontstonden hier veel grafheuvels met daarin (een) urn(en) gevuld met crematieresten.

Urn uit de Steentijd.

IJzer

Armringen uit de Bronstijd.

De vondst van koper en tin, de belangrijkste grondstoffen voor brons, en later ijzeroer, bracht een eind aan de Steentijd. Vanaf 750 v. Chr. begon de wereld er  anders uit te zien. IJzer bleek perfect voor wapens, gereedschappen en sieraden. We eerden de goden en ijzeren voorwerpen dienden als offergoed. Het smeden van ijzer tot wapens en gebruiksartikelen leverde veel geld op, daardoor ontstonden  macht en aanzien.

De machtigen ontvingen na hun dood een fraaie urn. Bijzetting volgde in een grote grafheuvel, versierd met bijzondere giften, zoals een opgerold zwaard, paardentuigbeslag en sieraden.

In 58 v. Chr., marcheerden Romeinse legioenen de Lage Landen binnen. Er ontstonden legerkampen. Voor de voeding van de duizenden soldaten bedachten de Romeinen de planmatige landbouw. Noordelijker dan hier zijn ze nooit gekomen. Ze probeerden het wel, maar tevergeefs. In 9 n. Chr. sloeg een coalitie van Germaanse stammen de Romeinen terug bij Kalkriese nabij Osnabrück, waarover later meer.

In Oost- en Zuid-Nederland was er na Market Garden genoeg parachutestof voorhanden om er zelfs feestkleding van te maken.

78 Jaar geleden vrij, vandaag vieren we die vrijheid, een vrijheid die uiterst moeilijk is verkregen. Bijna negen maanden voor de bevrijding op 5 mei 1945 was Zuid-Nederland al bevrijd. Tijdens Operatie Market Garden, die de bevrijding van dit deel van Nederland inluidde, werd het treinverkeer platgelegd. Die spoorwegstaking was volkomen nutteloos. De Duitsers wilden de voedseldistributie naar West-Nederland via het spoor aan de gang houden, maar alleen met Nederlands personeel. De regering in Londen verbood dat.

Bevrijder 1945, Canadese oorlogsbegraafplaats, Groesbeek.

Tot het begin van de winter in 1945 vervoerden de Duitsers het voedsel per schip naar West-Nederland. Daarna werd het zo koud dat de rivieren bevroren en de schepen vastlagen. West-Nederland kreeg te maken met de hongerwinter. Tienduizenden trokken er per fiets op uit op zoek naar voedsel, vooral in Noord- en Oost-Nederland. Bij die tochten vielen duizenden doden onder meer doordat geallieerde jachtvliegers op alles schoten dat bewoog. Mede hierdoor, alsmede voedselgebrek, stierven er zo’n twintigduizend mensen. Door de in deze periode uitgevoerde geallieerde vergissingsbombardementen – denk aan het Haagse Bezuidenhout en Nijmegen – liep het aantal dodelijke slachtoffers verder op.

De Canadezen behoorden, samen met de Amerikanen, Britten en Polen, tot onze bevrijders. Op de Canadian War cemetry in Groesbeek liggen zo’n 2.600 strijders begraven. Naast vrijwel elk graf heeft de stichting Faces to graves een foto van de daar begraven soldaat geplaatst.

Scharminkels

De hongerwinter trof ouderen zwaarder dan jongeren. Veel mensen van in de zestig legden destijds het loodje. Op Bevrijdingsdag liepen de meeste mensen in West-Nederland erbij als scharminkels.

Achter hen lag een onnoemelijke ellende. Van de ruim 140.000 Joden in Nederland werden er ruim 101.000 vermoord. Van de 28.000 ondergedoken Joden in Nederland overleefden er 16.000 de oorlog niet. Ontvingen de overlevenden na de oorlog sympathie? Vergeet het. De Belastingdienst zat ze op de hielen, want in de afgelopen jaren hadden ze geen aangifte gedaan.

Het leven moest zo snel mogelijk op de vooroorlogse voet verder, naar slachtoffers werd niet omgekeken. Voor klagen was geen tijd. De maatschappij lag in puin. We kampten nog jaren met een enorm woningtekort en er was van alles veel te weinig. Tot 1952 kende we een bonnensysteem. Koffie was het laatste product op de bon. In de jaren zestig keerde het tij, toen ontstond er – vooral door Provo – verzet tegen de autocratische maatschappij.

Bij het Vrijheidsmuseum in Groesbeek komt de oorlog in Oekraïne wel heel dichtbij. Uit Kyiv is een 44 ton zware Russische T-72 tank gehaald die daar op een Franse mijn liep en zwaar beschadigd raakte. De tank stond in februari voor de Russische ambassade in Berlijn.

Soms krijg ik de vraag: wat vind jij van de oorlog in Oekraïne? Doorgaans antwoord ik dan: daar kan ik niets aan doen. En dat is helemaal waar. Want afhankelijk van degene met wie ik praat loopt die politieke discussie uit op een directe overeenstemming of oeverloos gelul.

Maar laat ik nu even inzoomen op dit conflict, dat vandaag – 3 mei 2023 – al 434 dagen aan de gang is. China en het Westen zijn bezig met het stevig overeind houden van hun politieke ideeën. China wil de leider zijn van een nieuwe wereldorde. Loodst het Westen Oekraïne zonder kleerscheuren door het conflict, dan ligt die Chinese droom aan barrels.

Om dat te voorkomen houdt China Rusland te vriend. Rusland, allang geen grootmacht meer, is uit economisch gezien belangrijk voor China. Het land zit tjokvol delfstoffen waar de economische groeier China garen bij spint. Voor China zou een teloorgang van Poetin een ramp zijn, want niemand weet wat daarna in Rusland gebeurt, in het ergste geval zou het land uiteen kunnen vallen. Voor de Chinese handel zou dat een hoogst onaangename ontwikkeling zijn.

De Russen beschieten in Oekraïne artsen, reddingswerkers, hulpverleners en burgers. Deze ambulance uit Charkiv zit onder de kogelgaten. De Russische beschieting vond plaats op 2 september 2022 bij een medische buitenpost.

Schuld

China steunt Rusland economisch. Mede hierdoor kan Poetin zijn ‘speciale militaire operatie’ aan de gang houden. Als het bovenstaande klopt houdt hij die strijd nog lang vol. Schuld daarvan krijgt de Westerse bemoeienis. Daar klopt niks van, maar het zou de Westerse eenheid kunnen schaden. Blijft die intact, dan krijgt Oekraïne nog meer wapens, waardoor de oorlog verder in hevigheid toeneemt. Mocht China ertoe overgaan Rusland militair te steunen dan kan het land rekenen op een handelsoorlog, ontketend door de EU en de VS, waardoor de economische expansie van China verlamt. De vraag is wat China dan doet.

Kortom de oorlog in Oekraïne is uitgegroeid tot een wereldomspannend conflict tussen grootmachten. Een strijd van autocraten tegen vrijdenkers. 84 Jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is er opnieuw kans op een wereldwijd conflict.