REDCOM

Een Romeinse arendhelm, gevonden bij het Fort bij Vechten..

Romeinse waterton met de ketting er nog aan.

Wie over de A12 bij Bunnik rijdt passeert het Fort bij Vechten, een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Lang, lang geleden splitste de Vecht zich hier af van de Rijn. Waar eind negentiende eeuw de fortificatie verrees lag aan het begin van onze jaartelling tot 300 n.Chr het Romeinse fort Fectio, de grootste Romeinse versterking langs de limes, de Romeinse grens in de Lage Landen.

Ruim driehonderd jaar was Fectio bewoond door ruitervolk. Bij de verbreding van de A12 eind jaren zeventig zochten hier mensen met een metaaldetector. Zij waren niet de enigen die hier vondsten naar boven haalden, dat gebeurde voor het eerst in de negentiende eeuw.

Romeinse wijnlepel.

Gouden ring, gevonden in Fort Fectio.

Fort Fectio was een schatkamer van Romeinse gebruiksvoorwerpen. Bij het begin van de bouw van het Waterliniefort in 1867 kwamen de eerste vondsten naar boven. Tussen 1914 en 1939 deden archeologen hier onderzoek. Uit gedempte waterputten kwamen talrijke overblijfselen uit de Romeinse tijd, zoals een paardenhoofdstel, een ring met zegelsteen en tonnetje voor het ophalen van water, de ketting er nog aan. Op heel het terrein werd gestempeld aardewerk gevonden,

Afvaldump

In 1977 werd de oude oever van de Vecht, die naast het Romeinse fort lag, afgegraven. Het bleek een afvaldump te zijn waaruit veel vondsten tevoorschijn kwamen. Detectoramateurs, onder meer de broers Ben en Wil Elberse, haalden veel leren schoenen naar boven. Zo ontstond de grootste schoenenverzameling uit de Romeinse tijd.

Dit gezichtsmasker is een unieke vondst.

Ook deze ruiterhelm is uniek.

Het aantal artefacten uit Fectio is enorm: altaren gewijd aan Romeinse goden, flessen, inktpotten, mantelspelden, munten en parfumflesjes. Het merendeel ging naar het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Daar liggen ook topstukken uit Fectio, zoals de helmen die amateurzoeker Wil Kuijpers er vond met zijn metaaldetector. Behalve een messing gezichtsmasker – 150 tot 300 n.Chr – bracht hij ook messen, kookpotten en speerpunten omhoog. Amateurarcheoloog Pim Wttewaal vond er schrijfplankjes, sommige nog met een tekst erop, waardoor ze uniek zijn.

Monument

Plattegrond van het Fort bij Vechten.

Archeologen brachten de omtrek en bebouwing van het Romeinse Fectio in kaart. De omvang bedroeg 50 hectaren, vergelijkbaar met zo’n 74 voetbalvelden. Het is een archeologisch monument. Achter het fort staat een nagebouwde Romeinse wachttoren. Langs de plek van de Romeinse nederzetting – de zichtbare locatie ligt achter het Waterliniefort en is afgebakend met een stenen omwalling – raast het verkeer over de A12, het verkeer op de A27 komt er onzichtbaar langs.

De trein is altijd prijzig geweest. Begin jaren tachtig van de vorige eeuw kostte een retour Arnhem – Amsterdam 18,25 gulden, nu is dat – volledig tarief tweede klasse – 39,20 euro. Ben je in het bezit van een voordeelkaart dan krijg je veertig procent korting en reis je heen en terug naar de hoofdstad voor euro 23,52.

Toegegeven, het is een behoorlijke prijsstijging. Maar ook in 1980 werd geklaagd over de hoge prijzen. Het gemiddelde jaarsalaris piekte toen niet hoger dan zo’n 16.000 euro – nu ligt dat op 35.116 euro en het is geen geheim dat het loon in de komende jaren verder zal stijgen. Daardoor gaan ook de prijzen omhoog. Niettemin mogen we blij zijn dat de voorgenomen prijsverhoging in 2025, zoals het er nu naar uitziet, de zes procent niet passeert.

Vertraging

Ik wijs erop dat prijs en kwaliteit bij NS in balans zijn. Ja, vertragingen komen voor maar die zijn lang niet zo erg als in Duitsland waar langdurige vertragingen normaal zijn. Kijken we naar de geboden service dan wint de huidige NS-dienstregeling het van die van veertig jaar geleden. In die tijd reden er twee intercity’s per uur van Nijmegen via Arnhem naar Amsterdam. Tegenwoordig zijn het er vier plus ieder uur twee treinen naar Schiphol Airport met in Utrecht een vrijwel directe overstap op de trein naar Amsterdam CS. Ook het materieel is puik. Dat is het altijd geweest. Van de Muizeneus in 1946 tot de modernste intercity, de Wesp.

Grafornament in de Kapuzinergruft, Wenen.

In Nederland is de koninklijke grafkamer dicht, in het buitenland vaak open. Heeft het te maken met onze calvinistische inslag of schamen we ons voor het simpele kistwerk? In de Kapuzinergruft in Wenen, waar 146 telgen van het huis Habsburg begraven liggen, daaronder 12 keizers en 18 keizerinnen, staan kunstig bewerkte kisten.

Grafkist van Maria Theresia van Oostenrijk († 1780) en haar man keizer Franz I Stefan († 1765).

De ´begraafplaats´ stamt uit 1633 en is gebouwd in opdracht van Anna, keizerin van het Heilige Roomse Rijk. Zij stierf in 1618 en werd hier later als eerste begraven. De laatste telg uit het geslacht van de Habsburgers, die hier na drie keer kloppen als arme zondaar naar binnen werd gedragen, was Otto von Habsburg († 2011). Hij was de zoon van de laatste Oostenrijkse keizer Karel I. Die verloor zijn kroon in 1918 en stierf vier jaar later op Madeira, waar hij ook begraven ligt. Ook aartshertog Franz Ferdinand († 1914), troonopvolger en neef van keizer Franz Joseph I, tref je hier – behoudens zijn naam op een plaquette – niet aan. Na de moord in Sarajevo werd hij samen met zijn vrouw begraven in Artstetten.

Kist van keizer Jozef II († 1790). Hij gaf veel steun gaf aan de opera’s van Mozart..

Sisy

Kist van Elisabeth Amalie Eugenie in Beieren († 1898), beter bekend als keizerin Sisy.

Veel bezoekers staan stil bij de riante grafkist van Maria Theresia van Oostenrijk († 1780). Ze ligt samen met haar man, keizer Franz I Stefan († 1765). Stefan had ook de zuidelijke Nederlanden onder zijn bewind. Ook de kist van de keizer die Mozart maar al te goed kende, Jozef II († 1790) trekt veel bekijks. Hetzelfde geldt voor de kist van keizer Franz Joseph I († 1916), die 68 jaar de scepter zwaaide over Oostenrijk-Hongarije. Zijn kist staat op een verhoging naast zijn vermoorde vrouw Elisabeth Amalie Eugenie in Beieren († 1898), beter bekend als keizerin Sisy. Door haar gedichten en dagboeken verrees haar populariteit tot romantische hoogten. Aan de andere kant ligt zijn zoon Rudolf. Hij pleegde samen met zijn maîtresse barones Mary Vetsera zelfmoord, al lees je daar niets over in de begeleidende tekst.

Rechts de kist van kroonprins Rudolf.