REDCOM

De plek van het massagraf van leden van de verzetsorganisate Marx-Lenin-Luxemburg-front bij Kamp Amersfoort..

Een nauwelijks zichtbare verzakking in het bos bij Kamp Amersfoort is de plek van een massagraf uit 1942. Je zou die nooit zien als er geen opvallend informatiebordje bij stond, Uit eerbied is de plek omkranst met gevochten takken. Hier werden acht verzetsmannen begraven, zeven werden aan de rand van de kuil gefusilleerd, de achtste pleegde zelfmoord in een cel in Amsterdam.

De bekendste verzetsman die hier het leven liet was de marxist Henk Sneevliet. In Amsterdam zijn een metrostation, een weg en een pad naar hem vernoemd. In China is de Rotterdammer Sneevliet de enige westerling die op een geldbiljet staat. Jaarlijks komen er Chinezen om hem te eren naar de plek waar tot 1945 het massagraf was. Hoe is dat zo gekomen? Wel Henk Sneevliet was in 1921 een van de oprichters van de Chinese Communistische Partij. In China staat hij nog steeds bekend onder zijn schuilnaam Maring (Mǎ-lin). Maring en de jonge Mao Zedong waren vrienden. De moeder van de Chinese schrijfster Lulu Wang, de historicus Li Yuzhen, schreef een biografie over Sneevliet.

Zonder dit informatiebord zou het massagraf onvindbaar zijn.

Crematorium Westerveld in Driehuis.

Bij de inval van nazi-Duitsland in 1940 werd Sneevliet onder het pseudoniem Baanbreker prompt verzetsstrijder. Hij was een van de oprichters van het Marx-Lenin-Luxemburg-front, de eerste verzetsorganisatie die een verzetskrant uitgaf. In maart 1942 werd hij samen met zeven kameraden opgepakt. Op 13 april ’42 werden ze op het terrein van Kamp Amersfoort gefusilleerd. De stoffelijke overschotten werden in november ’45 gecremeerd in crematorium Westerveld in Driehuis. Vlakbij staat een monument met daarin de as van de verzetshelden. Iedere jaar in april vindt er een herdenking plaats.

De roeireddingsboot op Terschelling staat op de nominatie om Nederlands immaterieel erfgoed te worden. Dat is mooi. Het is de oudste nog varende reddingssloep van het land. Sinds 1900 is de boot in bedrijf. Het te water gaan gebeurt met tien paarden, die de boot over de duinen slepen. De bemanning bestaat uit elf man, tien aan de roeispanen en een kapitein. 

Ook ons leger beschikte over roeireddingsboten.

Bij Hollum op Ameland hebben ze ook een door paarden getrokken reddingsboot, die is minder oud dan de Secretaris Schumacher op Terschelling. In augustus 1979 kwam de Mr. Adriaan de Bruyne in actie om een Duits zeiljacht uit de problemen te helpen. Het liep mis. Boot en paarden verdwenen in de diepte, later werd een nieuw paardenteam gevormd.

Chevrolet-vrachtwagen met lijn- en wippertoestel in De Koog, Texel.

Het redden van de bemanning van zinkende schepen was voor de redders een ware waaghalzerij. Schepen die vlakbij de kust in de problemen kwamen waren vaak erg lastig te bereiken wat de redders vaak in gevaar bracht.

Eind negentiende eeuw verscheen het lijn- wippertoestel. Met een vuurpijl werd een metalen lijn naar het gestrande schip geschoten waarmee de bemanning een dikke tros binnenhaalde waaraan een mand (wipper) of boei was bevestigd. Daarin konden ze dan veilig naar de reddingssloep of, mits de boot minder dan driehonderdvijfentachtig meter uit de kust lag, naar het strand. Later werd er een lijn- en wippertoestel op vrachtwagens geplaatst, in De Koog op Texel gebeurde dat in 1962 op een Amerikaanse legertruck uit de Tweede Wereldoorlog.

De zee is een ware toverdoos. Het zilte laat op het strand veel goederen na die afkomstig zijn van schepen. Strandjutters verzamelen het spul. Daarbij doorgaans scherp in de gaten gehouden door ambtenaren – strandvonders – die erop toezien dat ze niets van waarde meenemen. Dat de jutters er alles aan doen om ze te ontwijken behoeft geen betoog.

Blikjes melkpoeder.

Want jutters houden niet van regels. De markante Texelse jutter Maarten Boon († 2015) liet zich door niets en niemand tegenhouden. Op een dag zag hij op de  donkere zee honderden dansende lichtjes. Het maanlicht, ontdekte hij, ketste af op Britse blikjes melkpoeder, vierduizend in totaal. Hij graaide alles bij elkaar, wat geen klein werk was, en snelde, zonder dat een strandvonder het ontdekte, naar huis. De blikjes verkocht hij voor twee euro per stuk aan onder meer een Texelse bakker, die de poeder gebruikte om er slagroom van te maken. Soms had hij minder geluk. Uit een overboord geslagen container met tien miljoen sigaretten pakte hij de nodige sloffen. Hiervoor kreeg hij een belastingaanslag van ruim 1.700 euro. Hij nam het gelaten op, want soms win je, soms verlies je.

Wereldwijd slaan er dagelijks drie zeecontainers overboord. Begin 2019 verloor de MSC Zoē boven de Waddeneilanden 342 zeecontainers, daarvan liggen er nog veertig op de zeebodem te roesten. De stranden van de wadden werden destijds overspoeld met knuffelbeesten, piepschuim en sportschoenen. Over een aantal jaren spoelt er geheid ook van alles aan uit de gezonken containers.

Flora

Grafplaat voor de Noor kapitein Johan Christian Hesselberg. Op 17 november 1849 verloor hij, samen met negen bemanningsleden, het leven toen zijn schip ten onderging bij Paal 17 op Texel.

Overboord geslagen reddingsboeien.

Tot 2014 waren er op de wadden  scheepsstrandingen, die komen nu niet meer voor door de verbeterde navigatieapparatuur en het verleggen van de grote scheepvaart naar ruim zestien kilometer uit de kust. Maar dat wil niet zeggen dat die schepen niets ‘verliezen’, zeg maar gerust overboord zetten. In het Schipbreuk- en Juttersmuseum Flora in Den Burg liggen duizenden voorwerpen van schepen, ze spoelden aan op de stranden van Texel. Van autobumpers tot een zerk en alles daartussenin. En natuurlijk vinden ze op de stranden nog steeds ook heel oud spul, veelal afkomstig uit de honderden scheepswrakken in dit gebied of nog ouder, uit de tijd dat er nog helemaal geen Noordzee was, maar een landvlakte waarop herten en mammoeten rondliepen.

Slagtand van een mammoet die tienduizenden jaren geleden leefde in het gebied waar nu de Noordzee is.

Bord van een kermisattractie in Brighton.

Vrijwel dagelijks, en zeker na een storm, doen de jutters allerlei strandvondsten. Tegenwoordig is dat steeds vaker waardeloos plastic. Maar er is ook nog genoeg spul dat bijzonder is, zoals een attractiebord dat bij de pier in Brighton in zee sloeg en aankwam op Texel. Zo blijft het juttersmuseum een schatkamer, steeds  aangevuld met nieuwe en vooral ook veel leuke vondsten.