REDCOM

Glaskunstwerk ONBEKOMMERD van Jan Wolkers ter ere van schrijver/bioloog Jac. P. Thijsse in Den Burg op Texel.

Wat zoek je op Texel? vroegen vrienden aan de later bekende bioloog, schrijver/ leraar Jac. P. Thijsse toen hij in 1889 schoolhoofd werd van de Franse school – voorloper van de mavo – in Den Burg. ‘De prachtige natuur hier boeit mij onmetelijk’, antwoordde hij.

Thijsses vrouw had algauw genoeg van Texel. Na tweeënhalfjaar verhuisde het stel naar Amsterdam. Desondanks bleef hij naar eigen zeggen verknocht aan Texel en verklaarde ‘altijd een Texelaar te blijven’. Hij kwam er vaak terug.

Zijn liefde voor Texel is niet vreemd. Het schapeneiland is een openbaring voor liefhebbers van fauna en flora. Overal zijn watervogels. Op Texel bloeit de parnassia en langs de vele kreken en strangen staan metershoog de Gelderse rozen. Ook het licht op Texel is uniek, lichtzuilen en bijzonnen komen hier vaak voor.

Thijsse liet de meisjes van ‘zijn’ middelbare meisjesschool ’t Kopje in Bloemendaal zorgeloos kennismaken met deze pracht. Met zijn boeken over de natuur – hij schreef er vijfenveertig waarvan de Verkade-plaatjesalbums nog altijd bijzonder zijn – krikte hij in Nederland de belangstelling voor de natuur omhoog. Het is aan hem te danken dat het Naardermeer een natuurgebied is en zonder hem was er geen Vereniging van Natuurmonumenten geweest.

Graf van Jac. P. Thijsse en zijn vrouw in Bloemendaal.

Thijsse stierf in 1945. Jaren na zijn dood betrad de beeldhouwer/schrijver Jan Wolkers Texel. Hij schreef er onder meer Turks Fruit en koesterde een enorme waardering voor de bioloog Thijsse. Wolkers wandelde hier uren door weer en wind in de voetsporen van Jac. P. Thijsse. In 2003, vier jaar voor zijn dood, onthulde de gemeente in de vijver vlak voor het centrum van Den Burg zijn hommage aan Thijsse, een glaskunstwerk met als titel: Onbekommerd.

Slechts een jaar en twee weken is de Nederlandse kardinaal Adriaan Floriszoon Boeyens paus geweest. Hij stierf als Adrianus VI op 14 september 1523 in Rome.

Paus Adrianus IV, een schilderij van Jan van Scorel

Adriaan Floriszoon kwam uit Utrecht. In 1522 werd hij uit nood tot paus benoemd. Zijn naam klonk pas na elf stemronden. Op dat moment was hij regent in Spanje van zijn vroegere leerling, de machtige Karel V, koning van Spanje, keizer van het Heilige Roomse Rijk en landsheer van de Nederlanden.

De reformator Maarten Luther sloeg in 1517 de bijl in de stam van de rooms-katholieke kerk

Niemand was blij met ‘de Nederlandse barbaar’, zoals de Italianen hem noemden. Zijn verkiezing was een noodgreep geweest om erger te voorkomen. Het Vaticaan was namelijk sinds zijn voorganger, de onbezonnen paus Leo X, Giovanni de Medici (†1521), bankroet verklaard, iets wat men liever achter gesloten deuren hield. Deze strubbelingen zorgde voor veel tumult bij de kardinalen, die onderling ‘vochten’ om het pausschap. De onrust nam toe door de opkomst van een nieuw schisma. Het eerste bestond uit het bestaan van twee pausen, een in Avignon en een in Rome, nu sloeg de theoloog Maarten Luther de bijl in de stam van de rooms-katholieke kerk.

Ook Adrianus was niet ingenomen met zijn benoeming. Eerst kon hij het niet geloven. Hij, de zoon van een scheepstimmerman uit de Utrechtse Brandstraat, paus? Maar bij het zien van de officiële papieren kon hij voor God en de wereld onmogelijk ‘nee’ zeggen tegen deze hoog verheven functie.

Streng en sober

Eind augustus 1522 werd hij in Rome, een stad die op dat moment door de pest vergeven was, tot paus gekroond. Van meet af aan voerde hij een streng en sober beleid waarbij hij de misstanden in de kerk, waar veel lucratieve baantjes waren, fel bekritiseerde. Hij drong er op aan het opleidingsniveau van de priesters te verhogen. Bestreed corruptie en legde een ban op het wereldlijke leven dat steeds meer het geestelijk leven verdrong. Verder pakte hij de clerus aan, maakte korte metten met het salaris van de kardinalen en haalde de bezem door de pauselijke hofhouding. Wie het kerkelijk recht schond kon gaan. In een bul liet hij het stadsbestuur van Utrecht weten ‘rondreizende geestelijken die aflaten verkopen te verjagen’.

Zegel van paus Adrianus.

Voor advies deed hij een beroep op de vermaarde wetenschapper Desiderius Erasmus. ‘Met jouw talent kun je de mensen die voor Luther gevallen zijn weer op het goede pad brengen. Kom daarom naar Rome!’ Tevergeefs. Erasmus schreef terug: ‘Ik ben niet fit genoeg. De reis is lang, langs Alpen vol sneeuw en smerige herbergen met zure wijn waarvan ik bij de geur alleen al dood ga.’

Vreemdeling

Voor de RK-kerk bleef hij een vreemdeling. Een Hollander die zich niet conformeerde aan de Italiaanse gewoonten. Zo weigerde hij de kardinalen die hem hadden gekozen – geheel tegen de gewoonte in – te betalen. Dat zette kwaad bloed. Ook zijn afkeer van de nieuwe Italiaanse kunstvorm, de renaissance, deed hem geen goed. Hij huurde de Nederlandse kunstenaar Jan van Scorel in die hem portretteerde als een zelfbewuste paus en die zelf gelukkig wel openstond voor de renaissance, die hij naar Nederland bracht.

In het Vaticaan was niemand bedroefd toen Adrianus VI stierf. Hij werd te ruste gelegd tussen andere pausen in de St. Pieter. Op zijn grafsteen stond: ‘Hic iacet impius inter Pios’ (‘Hier ligt een onvrome tussen Vromen’). In 1530 werd hij overgebracht naar de Santa Maria dell’Anima in Rome, een kerk met een Nederlands tintje, de oorsprong gaat terug naar het Jubeljaar 1350 toen het een gasthuis voor pelgrims was, opgericht door een echtpaar uit Dordrecht, Jan en Katrijn Peters.

Na zijn dood namen de Italianen het pausschap eeuwenlang weer in eigen hand. Tot 1978, het jaar waarin de Pool Karol Wojtyła tot paus Johannes Paulus II verkozen werd.

De nieuwste metaaldetector van Minelab: de Manticore.

Het zoeken met een metaaldetector is niet alleen een leuke, maar ook een spannende hobby. Je weet immers nooit wat je vindt. Tijdens de onlangs gehouden metaaldetectorwedstrijd in Ansen (Drenthe) vertelde een deelneemster dat ze ergens in een bos na veel graafwerk een grote doos met chocolademunten in zilverpapier vond. Een leuke, lekkere en tegelijk ook eigenaardige vondst.

Met een metaaldetector kan je iets van belang vinden met de nadruk op kan, want de meesten vinden blik, ijzer en ander onbelangrijk spul. Maar de steeds terugkerende spanning dat je vandaag misschien iets waardevols vindt doet verslaafden aan deze hobby steeds weer opnieuw naar de detector grijpen.

Nieuwe detector

Producten van Minelab in Ansen.

Hobbyisten op dit vlak hebben steeds weer behoefte aan een betere detector. Producenten spelen daar haarfijn op in door om de paar jaar een nieuw exemplaar te lanceren. Zaterdag 5 november 2022 presenteerde het Australische Minelab in Ansen, naar eigen zeggen, een nog krachtiger, perfect zoekende en nog dieper gaande multi-iq plus metaaldetector: de Manticore. Vanaf december ligt hij voor bijna 2.000 euro in het schap bij de detectiespecialist. De hobby is niet goedkoop.

Of de Manticore inderdaad de beste is moet blijken, want ook andere producenten laten zich niet onbetuigd en blijven schaven aan hun producten. Ik zelf zoek met een XP Deus 1, dat is zondermeer de beste Europese metaaldetector. Maar die is inmiddels vervangen door een XP Deus 2, met een prijs van 1.600 euro goedkoper dan de Manticore maar biedt waarschijnlijk dezelfde prestaties. Met een metaaldetector is het een kwestie van doen, doen, doen, want zeker de duurdere modellen van boven de duizend euro zijn allemaal hoogwaardige precisie-instrumenten die hun beste kwaliteiten pas na langdurige oefening prijsgeven.