REDCOM

Dat de wereld voortdurend verandert is geen nieuws, want verandering is een natuurlijk proces. Maar wat mij wel benauwt is de alsmaar toenemende spanning in Oekraïne. Na bijna vijf maanden ziet het er niet naar uit dat de oorlog daar snel voorbij is. De strijd verhevigt en het is helemaal de vraag of en wanneer hij zal overslaan naar landen die aangesloten zijn bij de NAVO.

Wat dat betreft komen er uit Moskou geen opbeurende geluiden. Zo heeft de Doema bepaalt dat niet alleen de Donbas maar ook de rest van ‘het afvallige’ Oekraïne hoe dan ook terug moet in de schoot van de beer. Inmiddels heeft het Russische Lagerhuis zijn oog laten vallen op de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Ja, ook die moeten terug in het ruwe kielzog van de Russische macht. Polen en Moldavië staan ook op de wensenlijst. De Baltische landen en Polen zijn NAVO-leden. Een vijandige aanval op een van hen kan het begin zijn van een grote oorlog waar in elk geval alle NAVO-landen bij betrokken zijn.

Onruststoker

Gaan we ervanuit dat dit niet gebeurt dan nog leidt de huidige situatie tot een uiterst strenge oost-west-deling die sterk doet deken aan de situatie tijdens de Koude Oorlog. Voor het Westen is Rusland de vijand. Toch staat Rusland er niet alleen voor, zo heeft het land vrienden in Afrika, waar twaalf landen dingen naar Russische gunsten (vooral de levering van goedkoop graan is daar in trek), en dan is er Azië, waar China de grote vriend is, en Zuid-Amerika waar vooral autocratische regimes – en dat zijn ze daar vrijwel allemaal – Poetin een topper vinden. Ook in Europa heeft Rusland bewonderaars. Neem Servië, het land dat Poetin gebruikt als onruststoker in de EU en de Balkan. Servië beroept zich voortdurend op zijn eeuwenlange vriendschap met Rusland, maar het vergeet dat dat ook geldt voor andere landen op de Balkan. En die landen hebben wel sancties afgekondigd tegen Rusland. Servië weigert dat pertinent. Met die houding heeft ze zich in de eigen voet geschoten. Brussel heeft  voortdurend op sancties gehamerd en nu er niks gebeurt laat ze het land links liggen. In dat opzicht is het 1-0 voor Poetin. Hij beloonde Servië met de levering van goedkoop gas. De gewillige Servische president Vucic versterkte zijn leger grotendeels met Russisch materieel. Het ‘zogenaamde Kosovo’, zoals Vucic het noemt, trapt hij met steun van Rusland en China voortdurend tegen de schenen. De angst voor een ingrijpend incident is steeds nabij. Zo rommelt het voortdurend op de Balkan, maar dat is geen nieuws, want het rommelt er al eeuwen.

Ziek

De hele situatie zou maar zo kunnen veranderen als Poetin van het wereldtoneel verdwijnt. Kunnen, want de kans dat hij opgevolgd wordt door een nog kwaadaardiger leider is niet uitgesloten. Vergeet niet, Rusland is al van oudsher geen gemakkelijk land, de ellende giert er rond. Laat ik dit buiten beschouwing, dan blijft de vraag of Poetin door de oorlog zijn status kan verliezen. Niets is uitgesloten, maar hij zit zo vast in het zadel dat statusverlies bijna ondenkbaar is. Blijft over die andere mogelijkheid: hij is ziek, doodziek. Geruchten daarover komen uit de diplomatieke hoek en zelfs van zijn vertrouwelingen, de oligarchen. Is deze bijzondere militaire operatie zijn laatste stuiptrekking? Geen mens die het zeker weet, maar als ik de geruchten rook noem, dan is er ook vuur.

De Nederlandsche Bank excuseert zich voor het slavernijverleden. Premier Rutte is nog bezig om de excuses over zijn lippen te krijgen. Maar Mark niet alleen bij de DNB, ook in Rotterdam en Utrecht is het al gebeurd, zo moeilijk kan het voor het kabinet toch niet zijn om excuses aan te bieden voor deze verschrikkelijke mensenhandel.

In de 17e eeuw namen Portugese Joden tijdens hun vlucht naar Amsterdam slaven mee. In de Lage Landen was slavenhandel verboden maar de meegenomen slaven van de Portugezen werden hier niet in vrijheid gesteld, zoals eerder wel gebeurde met slaven in Middelburg. Tegen zwart huishoudelijk personeel, zo redeneerde de vroedschap, kon je weinig doen. Daarmee waste het vrome Nederland de handen in onschuld, anderzijds gaf de Bijbel ook aandrang tot mensenhandel.

In Genesis staat dat God de zwarte mens ‘zal verstrooien als kaf, wegstuivend in den woestijnwind’. Als de Bijbel er zo over dacht dan moest het wel waar zijn. Daarom bestond er in de vrije Nederlanden geen noemenswaardige weerstand tegen de slavenhandel, mits die buitengaats plaatsvond.

De in 1621 opgerichte West Indische Compagnie (WIC) begon in 1635 met de slavenhandel, al waren er al in 1596 door de Nederlanders slaven naar Portugal vervoerd. Dit land bezat lang het monopolie op de slavenhandel. Nederland pakte het Asiento – alleenrecht – naar Zuid-Amerika al snel op. Wij waren toen een wereldspeler van formaat die hele delen van West-Afrika, het Caribisch gebied, Amerika en Brazilië in handen had. En wie moesten daar de plantages bewerken. Toch zeker geen Nederlanders, want het werk daar was hard.

Andries Bicker, een rijke Amsterdamse zakenman. Samen met zijn broers Cornelis en Jan – spottend de Bickers-lique genoemd – was hij in de 17e eeuw een machtsfactor van belang. Rond 1635 speelde zijn familie een belangrijke rol in de slavenhandel.

Daarom haalden wij slaven uit Afrika en transporteerden ze onder meer naar Amerika en Suriname. Amsterdamse kooplieden als de Bickers verdienden er smakken geld aan. En dat deden ze niet alleen met de verkoop van slaven, maar ook met de bouw van slavenschepen, de fabricage van halsbanden en kettingen en de foerage. Denk daar maar eens als je langs die mooie Amsterdamse grachtenhuizen loopt. Veelal zijn ze betaald met geld dat werd verdiend met de slavenhandel.

De WIC was tot omstreeks 1737 betrokken bij deze gruwelijke mensenhandel waarna het bedrijf overschakelde op het transport van goud en ivoor. Engeland zette in 1833 een punt achter de slavernij. Hier gebeurde dat op 1 juli 1863. Tot 1873 ging de slavernij op de plantages door al hadden de slaven vanaf toen een zekere vrijheid. Volgend jaar, wanneer het 150 jaar geleden is dat Keti Koti, het verbreken van de slavenbanden, plaatsvond hoop ik op excuses van het kabinet, want deze handel was diep beschamend.

Weinig ontroert me zo als klassieke muziek. Het is beter om er in alle rust naar te luisteren, want alleen dan bereik je de broodnodige contemplatie. Op vakantie neem ik altijd een MP3-speler mee. Zo kan ik overal luisteren naar de mooiste muziek.

Ergens begin jaren zeventig kreeg ik een platenspeler. Grammofoonplaten waren destijds duur. Een LP van een goede band kostte tussen de 15 en 21 gulden, een singletje nam je mee voor 4.50 gulden. Bij de tweedehandsboekhandel De Slechte waren platen goedkoop. Daar lagen destijds afgedankte 75-toeren platen voor een habbekrats. Op die platen stond klassieke muziek van onder meer Bach, Beethoven, Tsjaikovski en Vivaldi. Ik vond de muziek prachtig en draaide de platen grijzer dan ze al waren.

Diepgang

Zeg nou niet dat muziek van Bach somber is. Ga er eerst eens goed voor zitten en luister dan naar de ongelooflijke diepgang van deze muziek, vol van een geheimzinnig levenselixer. De muziek voert je mee naar een oneindige verte, verveelt nooit en verrijkt je met nieuwe gezichtspunten. Idem dito composities van Beethoven, Mozart en ach zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan.

Maar met deze ontboezeming is het altijd uitkijken geblazen. Vertel ik hem aan iemand die zich ‘een kenner van klassieke muziek’ noemt dan zal hij me meewarig aankijken. Voor die persoon is gevoel meestal bijzaak, hem gaat het vooral om techniek. Feilloos kent hij zijn weg in de partituren, heeft een brede kennis van menuetten, scherzo’s, sonates en suites. Voor hem ben ik slechts een amateur. Het zal wel, ik vind het gewoon mooi. Evenals veel filmmuziek. Met populaire muziek heb ik nooit iets gehad, behalve met chansons.