REDCOM

Honderd dagen oorlog in Oekraïne. Weinig is er door Rusland bereikt. De droefenis is groot. Duizenden doden, daaronder  veel burgers. Steden geruïneerd. Hoe lang gaat het duren? Rusland wentelt de schuld af op het Westen. Terwijl juist Rusland de grote schuldige is.

De cholericus Vladimir Poetin is druk bezig de historie naar zijn hand te zetten. Hij beschouwt Oekraïne als hecht onderdeel van Rusland. Maar niemand stond zijn slecht presterende leger daar op te wachten met vlaggetjes en geklap. Het leger kwam terecht in een mallemolen. En waarom dit alles? Omdat Poetin niet van zins is terug te treden achter de coulissen. Hij bijt zich vast in zijn dictatorschap. De gewone Rus is lukraak meegezogen in de voortdurende lof rond Poetin, een leider, die nooit een leider had mogen zijn.

Rusland is en blijft een raadselachtig land. De meeste bewoners laten zich, hoe droevig het ook is, leiden door de dagelijkse leugenparade. Het klinkt allemaal zo gewoon, eerlijk bovendien. Wat zei Poetin op de conferentie over internationale veiligheidsproblemen in 2007 in München? Hij eiste voor het, zoals hij het noemde, democratische Rusland een toppositie op in de wereldheerschappij. Daarin werd Rusland dwars gezeten door één meester, één soeverein, de Verenigde Staten. ‘En dit heeft zeker niets gemeen met democratie’, liet Poetin weten. ‘Eén staat, en natuurlijk in de eerste plaats de VS, heeft zijn landsgrenzen op alle mogelijke manieren overschreden.’

KGB

Democratisch kunnen we Poetin niet noemen. Hij werd in het zadel geholpen door voormalig president Jeltsin. Hij omringde zich met vrinden en andere getrouwen uit de tijd dat hij werkzaam was voor de Dienst voor de Staatsveiliheid. Tegenstanders verslaat hij met vuile KGB-methoden. Tot 2035 heeft hij zichzelf machtszekerheid gegeven. Zo’n president aan het hoofd van ’s werelds tweede kernmacht, dat moet tot nadenken stemmen. Vooral omdat hij in München zei: ‘Gebruik van geweld kan alleen als legitiem worden beschouwd als het besluit wordt gesanctioneerd door de VN.’ Poetin zelf houdt zich daar niet aan. Op 24 februari is hij Oekraïne binnengevallen, zonder dat er sprake was van een aanleiding.

Dat het bij Rusland voegen van Oekraïne is ingegeven door, zoals hij het noemt, de omsingeling van de NAVO, is een drogreden. Heeft de NAVO Rusland ooit gedreigd aan te vallen? Poetin deed dat wel, hij stelde de nucleaire macht in gebruik. ‘Wie Rusland hindert, zal gevolgen zien die de wereld nog nooit gezien heeft’, aldus de president.

Poetin maakt een kapitale fout: hij denkt dat zijn denkwijze, die verwrongen is door de geheime dienst, gelijk staat aan die van het Westen, maar die heeft een veel genuanceerder denktrant, die veel minder oorlogszuchtig is.

De huidige situatie zorgt er voor dat het wederzijds vertrouwen totaal is vernietigd. Er staat weer een, zij het denkbeeldige, Berlijnse Muur tussen oost en west. En zolang Rusland vol zit met revanche wordt die muur alleen maar groter. Komt er ooit een moment waarop de BOM barst en de Europese familie aan stukken wordt gereten?

Je staat er misschien niet zo bij stil, maar kijk eens om je heen, dan zie je stoelen in de meest verrassende vormen, gemaakt van velerlei materialen.

De Duitser Michel Thonet was een van de grootste meubelontwerpers van de negentiende eeuw. Hij fabriceerde stoelen van gebogen hout. Die aanpak levert een fraai ontwerp op en werkt materiaal besparend.

In de loop der tijd verschenen er ruim honderd iconische stoelen. Behalve de Thonet-stoel zijn dat onder meer: de Rietveld-stoel, de rechthoekige Le Corbusier fauteuil en de Wassily stoel van Marcel Breuer.

Stijlicoon

En nog steeds verschijnen er bijzondere stoelen. Je vraagt je af hoe het in godsnaam mogelijk is om van zoiets eenvoudigs als een stoel steeds weer iets opmerkelijks te maken? Maar het gebeurt. In 2016 verscheen er een houten stoel waarvan het hout afkomstig was van een vluchtelingenboot die strandde op het eiland Lampedusa. De ontwerper was de Italiaan Enzo Mari († 2020). Hij noemde de stoel Ambassador’s Chair. Daarmee aangevend welwillend te staan tegenover de komst van vluchtelingen, die de stoel ook in elkaar hebben gezet. Samen met de milieu-touch – hergebruik van materialen – is deze relatief vrij eenvoudige stoel uitgegroeid tot een waar stijlicoon. De stoel kreeg een ereplaats in het Stedelijk Museum van Amsterdam.

Ouderen herinneren het zich nog wel: het tv-testbeeld uit de jaren zestig. Een statische, voor een leek vrijwel onbegrijpelijke, afbeelding vol strepen, vier rondingen en een vierkant in het midden. Hierdoor kon de installateur de tv optimaal instellen. Door de voortschrijdende techniek is het testbeeld allang verdwenen.

In de begintijd van de tv, eind jaren vijftig, waren alle uitzendingen in zwart-wit. De prijs van een tv lag rond de duizend gulden, een fors bedrag in die tijd. Er was slechts één net, het zond uit van 20 uur tot 23 uur en alleen op woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag. In het begin werd de combinatie van beeld en geluid in de huiskamer beschouwd als een wonder. Al waren er tot ver in de jaren zeventig mensen die zich bleven verzetten tegen het ‘blauwe oog’. Cultuur minnaars zagen de tv als een gevaar voor theaters en concertgebouwen. Strenge kerkgemeenschappen noemden het een uitvinding van de duivel. Maar in 1968 – de aanschafprijs was gehalveerd – bezat tachtig procent van de Nederlanders een tv. Op woensdag en zaterdag was er een kinderuurtje met uitzendingen die de generatie van toen koestert, denk aan: Pipo de Clown, Swiebertje en de avonturen van Okkie Trooy.

Ellende

In de begintijd fungeerde de tv als thuisbioscoop. We keken naar Lassie, Ivanhoe, The Flintstones en Batman. Anderzijds kregen we ook een heel naargeestige indruk van het wereldgebeuren. Het journaal toonde de afschuwelijke hongersnood in Afrika en al gauw schokten ons enge beelden van de Vietnamoorlog. Zo rot zit de wereld dus in elkaar, realiseerden we ons. Dat het nooit anders was geweest vergaten voor het gemak maar even. Het massamedium tv drukte ons keihard op de feiten. Door de beelden voelden we ineens een sterke betrokkenheid bij de ellende die zich duizenden kilometers bij ons vandaan afspeelde. Het was of we er zelf bij waren geweest. We gingen de straat op en protesteerden. Niet dat het wat uithaalde, maar zo stilden we ons wrange gemoed. Voorheen hadden kranten noch de radio dat voor elkaar gekregen, althans als het ging om buitenlandse onrust.

Pays Bah

Het nieuwe medium experimenteerde met tegendraadse programma’s, zoals het VPRO-programma Hoepla! en Zo is het toevallig ook nog eens een keer van de VARA. Fotomodel en kunstenares Phil Bloom liet in 1967 voor de camera de krant Trouw zakken en toonde zich spiernaakt op tv. Er ging een rilling door het land, die zelfs leidde tot verhitte Kamervragen.

En Mies Bouwman kreeg honderden boze brieven naar aanleiding van een programma van Zo is het… uit 1964 waarin de kerk belachelijk werd gemaakt. De tv-antenne aanprijzen als het kruis van Christus, dat vonden velen veel te ver gaan. Zelfs auteur Harry Mulisch wierp zich in de strijd, hij liet voor- en tegenstanders van Zo is het… aan het woord en publiceerde het boek Pays Bah. Zo was er weer een nieuwe stap gezet op weg naar meer vrijheid.