REDCOM

Terwijl in Oekraïne een gruwelijke oorlog woedt heeft Nederland zich dit weekend gelaafd aan Duitse militaire voertuigen en andere nostalgie uit Wereldoorlog Twee. Ruim negenduizend bezoekers waren zaterdag 14 mei te gast bij de Militaria, een evenement dat sinds 2008 plaatsvindt bij  Oorlogsmuseum Overloon. Na twee jaar corona was de beurs eindelijk weer terug.

Tussen het echte materieel waren dit jaar ook miniatuurtanks. Verbluffende machines met bewegende ‘soldaten’. De tanks zouden niet misstaan in een speelfilm, met de juiste camera-instelling is het verschil met het echte werk immers nauwelijks zichtbaar.

Dit jaar liepen er op het evenement geen mensen in Duits uniform uit die barre oorlogsjaren, iets wat in voorgaande edities nog wel eens anders was. Toch waren er lui die een nagemaakte nazivlag op de kop tikten. Bij sommigen schijnen die dingen het goed te doen. Blijft er toch een aantal vragen open: mogen die vlaggen überhaupt verkocht worden – ik denk het niet – en wat doen ze er mee? Thuis ophangen of meenemen naar een ultrarechtse vereniging? Beide lijken me niet leuk.

Het diep gebrom van sommige oude motoren deed soms pijn aan de oren, maar dat die oude vehicles nog rijden mag gerust een godswonder heten. Nou ja, natuurlijk verdienen de technici – veelal particulieren – hier de meeste eer. Ze lieten hun brandstof slurpende karren lustig rondrijden. Dat kon, want de brandstof kwam voor rekening van het ministerie van Defensie.

De Stichtse Vecht, de oude doorvaarroute tussen Rijn en Zuiderzee, die begint bij de Weerdsluis in Utrecht, is een van de mooiste rivieren van het land. De Vecht stroomt langs plekken waar Amsterdamse kooplui in de Gouden Eeuw hun statige buitenhuizen lieten bouwen. Lang geleden zijn veel van die magnifieke villa’s vervangen door op oud lijkende ‘nieuwbouw’, maar die oogt zeker niet lelijk.

De Stichtse Vecht bij Loenen.

Begin vorige eeuw stapte ene Bob Spoelstra langs de Vecht. Als A. den Doolaard zou hij later onder meer De herberg met het hoefijzer en De druivenplukkers schrijven. Den Doolaard was een wandelaar van formaat. Onvermoeibaar zwierf hij langs ‘s heeren wegen. In zijn jeugd liep hij vanuit zijn woonplaats Den Haag naar Breukelen. ‘Drie achtereenvolgende zomers verkende hij de streek systematisch’, schrijft Hans Olink in Dronken van het leven, zijn biografie over Den Doolaard. ‘Vanuit Breukelen (liep hij) naar de zestiende-eeuwse boerderij Ruwiel, halverwege het buurtschap Oud-Aa en vandaar hogerop langs de Aa, die in de Angstel overgaat en vervolgens in het Gein.’

Tijdens wandelingen langs de Utrechtse Vecht zag Den Doolaard daar nagenoeg hetzelfde als wat wij zien: stokoude huizen, die sterk doen denken aan een oudhollands schilderij.

Romeinse legioenen

Tegenwoordig lopen we niet, maar rijden langs de Utrechtse Vecht, die langs Maarssen, Breukelen, Loenen, Weesp en Muiden in het IJmeer stroomt. Toen was de rivier gevuld met handelsverkeer, nu met pleziervaart. Maar bedenk: over de Fectio, de oude naam van deze stroom, verplaatsten zich Romeinse legioenen en soldaten uit de armee van Karel de Grote, een uit het water gevist steekwapen is daar een voorbeeld van. Het Karolingisch zwaard ligt in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

De kronkelige weg langs de rivier bestaat al eeuwen. Voorzichtig rijden is hier wel geboden. Menig snelrijder belandde in het water, soms met dodelijke afloop. Maar het doet niets af aan de grote regionale betekenis van deze fluisterstille rivier. In 1952 verscheen er een provinciaal volkslied over de Vecht, luister maar.

Langs de Vecht en d’oude Rijnstroom
Strekt zich wijd het Stichtse land.
Willibrord ontstak Uw fakkel,

Die onblusbaar verder brandt;
Waar ’s Lands Unie werd geboren,
Utrecht, hart van Nederland!

Utrecht, parel der gewesten,
‘k Min Uw bos en lustwarand’.
’n Eigen stempel draagt Uw landschap:
Plas, rivier of heid’ en zand,
Weid’ en bongerd, bont verscheiden,
Utrecht, hart van Nederland!

Utrecht, nobel, nijver Utrecht,
Middelpunt naar alle kant,
Aan uw eigen stijl en schoonheid
Houd ik steeds mijn zin verpand.
Blijv’ in goed’ en kwade dagen:
Utrecht, hart van Nederland!

Rusland verloor in de Tweede Wereldoorlog 27 miljoen mensen. Een gigantische aderlating. In Stalingrad, het huidige Wolgograd, is op de Mamajev Koergan, de 102 meter hoge heuvel die uitkijkt over de stad en de brede Wolga, een enorm massagraf, bewaakt’ door een 82 meter hoog standbeeld van een vrouw met een triomfantelijk geheven zwaard (zie foto).

Vijfendertigduizend Russische soldaten zijn hier bijgezet. Vierentwintig uur per dag houden soldaten er stil de wacht. Bij warm weer wissen collega’s het zweet van de gezichten van  bewakers.

De soldaten sneuvelden in de Slag om Stalingrad – 23 augustus 1942 – 2 februari 1943. De hevige strijd markeerde de omslag in de oorlog. Over een front van 643 kilometer breed stonden twee Duitse legers – het 6e Leger en 4e Pantserleger – tegenover negen Sovjetlegers. Hitler had geen enkel vertrouwen in de, zoals hij het noemde, minderwaardige slagkracht van de Slaven. Maar die bouwden aan de lopende band superieure tanks en andere wapens.

Veldmaarschalk Friedrich Paulus (m) passeert de fontein op weg naar de overgave.

De bevelvoering was als een houwdegen. Massa’s soldaten stierven. Het deed er niet toe, want het moederland riep. Dit was het bloedigste gevecht in de historie van de mensheid. Steeds weer nieuwe massale aanvallen. Tot de Duitsers omsingeld waren en zich gewonnen gaven. Hun opperbevelhebber, veldmaarschalk Friedrich Wilhelm Ernst Paulus, tekende de overgave.

Op weg naar de ondertekening passeerde hij de fontein van kinderen die dansen om een krokodil. Waren de Duitsers de krokodil en dansten de Russen? De fontein werd na de oorlog gesloopt. Sinds 2013 staat er voor het station van Wolgograd een replica van de fontein, al zijn de kinderen daar wat groter dan op het teloor gegane origineel.

Replica van de oude fontein in het voormalige Stalingrad.