REDCOM

Eind november 2001 heb ik Pim Fortuyn voor het eerst gezien, dat was tijdens een congres in de Doelen te Rotterdam. Op het toneel vulde een onzichtbare, maar duidelijk voelbare energie de zaal. Eerder voelde ik dat alleen bij een andere BN’er, Toon Hermans. Evenals deze briljante showman trok ook Fortuyn alle aandacht meteen naar zich toe.

Nog geen half jaar later, op 6 mei 2002, was hij dood. Op het moment dat hij stierf zat ik in een trein die stopte op station Hilversum Media Park. Daar stapten een jonge man en een vrouw in. Ze spraken over een schietpartij bij een studio. In Weesp hoorde ik dat Pim Fortuyn, de beoogt premier, was doodgeschoten.

Bovenmatige droefenis golfde over het land. Het was de eerste politieke moord sinds 1672, in dat jaar werden de raadspensionarissen Johan en Cornelis De Wit vermoord. Een politicus van het hoogste kaliber had het loodje gelegd. Voor velen is hij nog steeds de verloren Messias. Maar klopt dat? Was Fortuyn werkelijk de redder des vaderlands? In 2004 werd hij zelfs uitgeroepen tot Grootste Nederlander, zij het op een gedeelde plaats met Willem van Oranje.

Ik durf te stellen dat dit de grootste nonsens is. De grootste Nederlander bestaat helemaal niet, wel zijn er ‘grote vakmensen’ op allerlei gebied. En op politiek gebied verdient deze rechts-populist – zeker geen ereprijs.

LPF

Pim Fortuyn zocht voortdurend naar mogelijkheden om iets groots te presteren. Het middel daartoe was een politieke partij. Het lukte hem niet bij de PvdA daarom stapte hij over naar de VVD, ook daar ging het mis. Na zijn aantreden als lijsttrekker bij Leefbaar Nederland in 2001 probeerde hij zijn eigen visie op migratie – let op: we worden een moslimland – en referenda erdoor te drukken. Het bestuur trapte op de rem. Ze mieterden hem eruit toen hij zich bemoeide met de kandidatenlijst en opriep discriminatie uit de Grondwet te schrappen. Daarom richtte Fortuyn in 2002 zijn eigen politieke partij op, de Lijst Pim Fortuyn (LPF).

O, ja, Fortuyn had charisma. Zijn sociale en maatschappelijke standpunten bracht hij altijd zo dat ‘iedereen’ er onmiddellijk iets van begreep. Er wordt in Den Haag te veel geluld, pak aan, de politiek is een bedrijf. Dat is taal die de mensen verstaan. Hij noemde zichzelf een vrijdenker, stond haatdragend tegenover de reguliere politiek. Het was niet verwonderlijk dat hij al snel hoog scoorde met zijn verzet tegen de paarse kabinetten Kok I en Kok II. Waren die fout? Ik dacht het niet, denk aan de legalisering van abortus en de homowetgeving. Maar Fortuyn noemde de daden van Paars ‘ puinhopen’. En de snelgroeiende, maar weinig nadenkende, aanhang van Fortuyn gaf hun leider het grootste gelijk. De aandacht voor hem steeg hemelhoog nadat hij het mohammedanisme een achterlijke godsdienst had genoemd. Eindelijk had hij zijn doel bereikt, maar het koste hem zijn leven.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen op 15 mei 2002 behaalde de LPF 26 zetels – daarmee was ze, na het CDA, de tweede partij van Nederland – waarlijk een unieke prestatie voor zo’n jonge partij.

Gejuich gesmoord

Met vier ministers en vijf staatssecretarissen kreeg de LPF een klinkende machtspositie in het eerste kabinet van Jan Peter Balkenende (CDA, LPF, VVD). Maar de juichstemming was van korte duur. Al na acht uur aan de macht verdween staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Philomena Bijlhout, ze maakte eerder deel uit van de volksmilitie van de Surinaamse schurk Desi Bouterse. Op 16 oktober 2002 vertrokken ook de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Eduard Bomhoff en de minister van Economische Zaken Herman Heinsbroek – voortdurende onderlinge onenigheid maakte hun werk onmogelijk. Nu stond het kabinet Balkenende 1 in de demissionaire stand en op 27 mei 2003 was het voorbij.

De LPF – nog tot 2007 in de Eerste Kamer – werd in 2008 opgeheven, al sleepte ze zich op gemeentelijk niveau nog tot 2018 voort. En wat, zo vraag ik me af, heeft Fortuyn nou helemaal bereikt, behalve dat we hem twintig jaar na de moord herdenken met een tv-serie? Hij heeft het pad geëffend voor andere rechts-populistische partijen, zoals de PVV en FvD, en de aanzet gegeven tot een versnipperde politiek. Moeten we daar blij mee zijn? Het antwoord is duidelijk: nee, natuurlijk niet.

Helemaal zeker is het natuurlijk nooit, maar ik acht de kans dat we van Rusland een atoombom op ons dak krijgen bijzonder klein. Want wat zou China doen als het Westen zo’n ramp te wachten staat? Die economische grootmacht is immers bijzonder gebaat bij de handel met vermogende landen.

Voor de val van De Muur waren er nog atoombunkers in Nederland. Daar zijn er tegenwoordig nog maar weinig van over. De atoombunker op de foto staat op een kazerneterrein in Vught.

De aanval van Rusland op Oekraïne is een totale dwaasheid. De inname van De Krim was tot daaraan toe, dit cadeautje aan Oekraïne was een vergissing uit de Sovjettijd. Ook met de erkenning van Donetsk en Loehansk valt te leven, die twee volksrepublieken zijn grotendeels gericht op Rusland. Maar heel Oekraïne bezetten, om een demilitarisering te vragen en het land vervolgens te neutraliseren zodat Rusland er de scepter kan zwaaien, is een schop tegen het zere been. Het is te hopen dat het ook nooit zo ver komt. Gebeurt het toch dan krijgt Rusland te maken met een guerrillaoorlog, die het land, samen met de snoeiharde economische sancties, nog verder in het isolement dringt. En we weten allemaal: een guerrillaoorlog is niet te winnen. Denk maar aan de tienjarige oorlog tussen Rusland en de moedjahedien in Afghanistan. In februari 1989 blies Rusland de aftocht.

Gas

Maar wat als het Westen de gas- en olietoevoer uit Rusland afsnijdt? Een uitermate goede zaak, zou ik zeggen. Nederland is slechts voor 15 procent afhankelijk van Russisch gas. Duitsland en Italië hebben er meer van nodig, maar ook die landen kunnen in de toekomst zonder Russisch gas. Anders ligt dat in zuidoost Europa waar landen vaak voor honderd procent afhankelijk zijn van Russisch gas. Bulgarije zoekt naar alternatieven, onder andere naar Israëlisch gas. Dit leidt tot een scherpe daling van de Russische inkomsten. Rusland zou dit – en dat hebben ze onlangs ook aangegeven – kunnen aanmerken als een oorlogsverklaring. Maar ook dan lijkt het me sterk dat het Russische leger oprukt naar het Westen. Ik ga ervan uit dat de Chinezen hun winstgevende jachtgronden in het liberale Westen niet laten verpulveren door Russische stampei. Gebeurt het toch, dan is het  goed om te beseffen dat we hier nauwelijks schuilplekken hebben voor bommen en granaten en al helemaal niet tegen nucleaire wapens.

In dit huis bracht topvoetballet Johan Cruijff – geboren op 25 april 1947 – zijn vroegste jeugd door, Hier, in de Akkerstraat in de wijk Betondorp-Amsterdam dreven zijn ouders, Manus en moeder Nel, Cruijffs Aardappelenhandel.

Woning van Johan Cruijff, Akkerstraat, Betondorp-Amsterdam.

‘Jopie’, zoals zijn moeder hem noemde, voetbalde hier met zijn tweeëneenhalf jaar oudere broer Henny. Voetbalstadion De Meern, het stadion van Ajax waar hij al op zijn zesde trainde en waar moeder Nel als kantinehulp werkzaam was, lag op loopafstand. Het bestaat niet meer, tegenwoordig is het woonwijk Park de Meer.

Samen met zijn broer voetbalde Johan hier op straat.

Betondorp, een wijk uit de jaren twintig van de vorige eeuw, werd oorspronkelijk bewoond door socialisten en communisten – zoals de familie Van het Reve. De familie Cruijff kwam er na de oorlog terecht vanuit de Jordaan. Eind jaren vijftig verhuisde het gezin van de Akker- naar de Weidestraat. Daar overlered op 8 juli 1959  zijn vader aan een hartaanval, 45 jaar oud. Johan zou nog jarenlang ‘gesprekken’ voeren met zijn overleden pa.

Het ‘heilige’ getal veertien keert terug op de parkeerplaats voor Cruijffs ouderlijk huis.

Veertien

Johan Cruijff genoot geen enkele schoolopleiding. Hij speelde met nummer 14 op het T-shirt twintig jaar lang bij Ajax en later bij diverse buitenlandse clubs. Cruijff werd driemaal Europees voetballer van het jaar, Europees voetballer van de twintigste eeuw, won driemaal de Europacup I en legde zich in 1985 toe op het trainerschap, eerst bij Ajax, later bij Barcelona. Daarnaast was hij betrokken bij instellingen die zich richten op de combinatie jeugd en sport.

Johan Cruijff was betrokken bij instellingen die zich richten op de combinatie jeugd en sport.

Johan was een subliem voetballer, maar geen filosoof. Met zijn verhaspelde uitlatingen werd hij door velen wel zo gezien.

‘Vaak moet er iets gebeuren voordat er iets gebeurt.’

‘Ik ben overal tegen. Tot ik een besluit neem, dan ben ik ervoor. Lijkt me logisch.’

Leuk voor op een tegel of de scheurkalender, maar verder van weinig betekenis.

De sporter nummer 1 rookte als een ketter, soms tot wel tachtig sigaretten per dag. Het was daarom niet vreemd dat hij longkanker kreeg. Bij hem overheerste de gedachte dat hij ook die strijd wel zou winnen, maar op 24 maart 2016 beet hij in het zand.

Vlakbij zijn ouderlijk huis staat een monument voor de nummer 14.