REDCOM

Wie waren in ´40-´45 de ergste landverraders? Niet Mussert, aan manlijke zijde was het Anton van der Waals en aan de vrouwelijke kant jonkvrouw Julia Adriana Op ten Noort, een verre nazaat van Karel de Grote.

Laat ik van der Waals, verantwoordelijk voor de arrestatie van tientallen verzetsmensen in de Duitse contraspionage operatie het Englandspiel, buiten beschouwing en zoom ik in op de meest beruchte vrouw uit die periode. Juul voor intimi bouwde een warme band op met topnazi’s, onder meer Heinrich Himmler, hoofd verantwoordelijke voor de Holocaust.

Schicksalstag

De speurtocht door het leven van Julia Op ten Noort – geboren op 9 november 1910 – is beschreven door ex-Provo Roel van Duijn in zijn boek Een zoon voor de Führer (http://www.roelvanduijn.nl/?cat=7). Juul kwam uit een vooraanstaande adellijke familie. Haar vader was directeur van bierbrouwerij De Gekroonde Valk, die fuseerde met Heineken. Haar grootvader bestierde de lijndienst tussen Nederland en de Indonesische archipel. Let op haar geboortedatum. 9 november staat in Duitsland bekend als Schicksalstag. Op die dag vonden daar diverse historische gebeurtenissen plaats: de revolutie – 1918, Hitlers staatsgreep 1923, de Kristallnacht 1938 en in 1989 de val van de Berlijnse Muur.

Heinrich der Löwe

Samen met elitair Nederland stond Julia pal voor morele herbewapening. Zij vervulde een actieve rol in de Oxfordgroep van de Lutherse predikant Frank Buchman. Van Duijn: ‘Buchman zag de nazi’s als een idealistisch bolwerk tegen het bolsjewistisch materialisme.’ Via de Oxfordgroep kwam de freule in contact met zeer hooggeplaatste SS’ers, daaronder Reichsführer Heinrich Himmler. Meteen was ze geïmponeerd door deze, naar eigen zeggen, ‘bescheiden’ man die zichzelf zag als afstammeling van Heinrich der Löwe, de eerste koning van het Duitse rijk. Zijn geloof in reïncarnatie sprak haar aan. Himmler was zeer gecharmeerd van deze knappe vrouw en verleende haar veelvuldig toegang. Julia en Meinoud Rost van Tonningen, president van de Nederlandse Bank, noemde hij ‘de beste Nederlanders voor de Duitse zaak’.

Juul zette zich vol in voor het nationaalsocialisme. De Jodendeportatie was voor haar geen probleem, ‘het zijn immers materialisten’. Ze behoorde tot de Begunstigde Leden van de SS. NSB-leider Mussert moet niets van haar hebben vanwege haar eigenzinnige contacten met Duitsland.

Reichsschule

In 1942 benoemt Himmler haar tot directrice van de Nederlandse Reichsschule für Mädel, gevestigd in het Sint-Elisabethklooster in Heythuysen (Limburg) – zie: https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4572.

Na de rassenkeuring bleven er van de 650 aangemelde studenten vijfenveertig over. Ze werden opgeleid voor het leiderschap van het vrouwelijk deel van het nazirijk. Dieper zuidwaarts, in Valkenburg, was een Reichsschule voor jongens die, geheel naar de mores van die tijd, een stuk belangrijker was.

Zwanger

In mei-juni 1943 raakte Juul in Heythuysen zwanger. Van wie? Vaststaat dat ze haar spaarzame seksuele relaties alleen deelde met mannen die door de SS gekeurd waren op hun erfgezondheid. Was Himmler de vader van haar zoon? Himmler was in Heythuysen betrokken geweest bij de keuring van de meisjes. En hij was bekend met buiten-echtelijke escapades. Bij zijn secretaresse Hedwig Potthast verwekte hij eerst een zoon en later een dochter. Hoe het ook zij, een ongehuwde zwangere vrouw kon niet voor de klas staan. Himmler stuurde haar naar een Lebensbornkliniek in Zuid-Duitsland.

Daar beviel Juul op 28 februari 1944 van een zoon. ‘Het is een zoon voor de Führer’, meldde ze trots. ‘Heinrich heet hij’, schreef ze aan Heinrich I (Himmler), waarvan hij nu ook het bloed draagt (…), een doorlopende herinnering aan de ideële opgaven die hem gesteld zullen worden.’

Himmler werd peetvader van de kleine Heinrich. Maar was hij de werkelijke vader? Op de geboorteakte staat geen naam van de vader. Zelfs zoon Heinrich wist niet wie zijn vader was. Het leverde hem psychische problemen op.

Zelfmoord?

In 1989, Heinrich is dan 45 en werkt als kelner in het uitgaansdistrict van Frankfurt am Main. Hij is alcoholist, kettingroker en zwaar depressief. Op 28 mei trof een buurman hem thuis dood aan. Het lijk was zwart en overdekt met vliegen. Was het een hartaanval of zelfmoord? De politie bepaalde zijn sterfdatum voorzichtig op 25 mei maar uit de autopsie blijkt geen doodsoorzaak, daarvoor is het lichaam te ver heen. En dan: Himmler slikte een cyaankalipil op 23 mei ’45 in Lüneburg, hij was toen 44. Julia reageerde laconiek op het overlijden van haar zoon: ‘Waarschijnlijk had hij iets, dus dan is het goed. We komen elkaar weer tegen.’

Julia Op ten Noort stierf op 30 augustus 1994. Voor haar daden in de oorlog kreeg ze in Nederland tweeëneenhalf jaar gevang. Na een jaar en drie maanden  – ‘Eine tolle Zeit’ – kwam ze vrij.

Voor beeldmateriaal uit Heythuysen en Valkenburg in oorlogstijd zie:,https://beeldbankwo2.nl/nl/beelden/?q=heythuysen&mode=gallery&view=horizontal&page=1&reverse=0

De foto van de Friese verzetsstrijdster Esmée van Eeghen staat binnenkort op het monument van gevallen verzetsstrijders in het Fries Verzetsmuseum in Leeuwarden. Esmée, die op 7 september in Groningen werd neergeschoten, stond lang te boek als het zwarte schaap. Enerzijds kwam dat door haar relatie met een Duitse officier van de Wehrmacht wat leidde tot verdachtmaking van verraad, anderzijds door haar promiscue gedrag.

Esmée van Eeghen behoorde tot  een vooraanstaande familie – haar vader was directeur van de Amstel-brouwerij. Haar moeder een jonkvrouw, die na haar scheiding trouwde met een baron. Esmée hielp geallieerde piloten, bracht Joden onderdak en verzorgde landelijke wapentransporten. Ze was avontuurlijk en onverschrokken. Haar levensverhaal zie je dunnetjes terug in de film Zwartboek van Paul Verhoeven.

Hoog spel

Esmée speelde hoog spel. Bekend is dat ze een van haar gecharmeerde Duitse officier een koffer met wapens door de controle op station Amsterdam Centraal liet dragen. Generaal Eisenhower eerde haar postuum voor hulp aan neergeschoten vliegers. In ´Het koninkrijk der Nederland in de Tweede Wereldoorlog´, deel 7 schaart dr. L. de Jong haar bij de Nederlandse verraadsters. Zonder grote druk van de Sicherheitsdienst (SD) zou ze de namen hebben genoemd van zeker vijf verzetsstrijders. Is dat zo? De schade zou aanzienlijk zijn geweest. Zij was geen Miep Oranje, die als verzetsstrijdster begon,  gevangen werd genomen door de SD en vervolgens overging tot verraad waarbij ze tientallen verzetslieden liet arresteren. Na de oorlog verdween Miep spoorloos.

Nymfomane

Van Esmée staat vast dat ze een nymfomane was en ontzettend wispelturig. Ze had menig minnaar. Geen ervan trok na de oorlog haar verzetswerk ook maar voor een moment in twijfel. De rest namen de meesten op de koop toe. Want Esmée was nu eenmaal Esmée, een bloedmooie vrouw met ‘een exorbitant gevoel voor humor, wat Engelsen witty noemen, ad rem zonder ooit rauw te zijn of kwetsend’. Op 26-jarige leeftijd werd ze in Groningen- Paddepoel, gedood door dertien kogels, afgevuurd door de Duitse SD-leider Ernst Knorr. Voor zijn verhoor in 1945 pleegde hij zelfmoord.

In Leeuwarden staat Esmée tussen ruim 290 omgekomen Friese verzetsstrijders. Zij en  verzetsstrijdster Wieke Bosch, die onlangs ook is toegevoegd, zijn de enige twee vrouwen op dit monument.

´Mooi zat, denkt de oude man, en de boosheid sijpelt weg, want ongemerkt is het gaan regenen.´ Dit is de laatste zin van columnist/schrijver/dichter Martin Bril in de Volkskrant van 17 april 2009. Vijf dagen daarna stierf hij aan kanker.

Bril was een ware taalkunstenaar. Hoe heerlijk is het door hem bedachte woord rokjesdag? Korte jurken, blote benen, flanerende meisjes en vrouwen op de eerste lentedag. Dit zoenwoord kreeg een plaats in de Dikke Van Dale.

Bril publiceerde tientallen boeken, vrijwel allemaal bestsellers. Wie kent niet De Kleine keizer, een boek over Napoleon? Vanaf 2001 schreef hij dagelijks een column in de Volkskrant, iets wat hij eerder ook deed voor het Parool.

Heimwee

Geregeld verscheen hij op tv in De Wereld draait door. Daar toonde hij zijn interesse in de geografie van Nederland. Jarenlang toerde hij langs dorpen, kronkelige dijken en oude forten. Daarmee groeide hij uit tot ‘de ultieme chroniqueur van het moderne Nederland…’. Postuum verscheen in 2012 een verzameling verhalen over ons land. In Heimwee naar Nederland lees je onder meer over het oude logement Scholte in Veenoord bij Nieuw-Amsterdam, waar de kamer van Vincent van Gogh nog altijd te bezichtigen is. En over de stokoude Kranensteeg in Deventer, door Bril uitgeroepen tot ‘mooiste steeg van het hele land’.

Schitterend

Martin Bril: ‘Als ik denk aan Nederland, waar denk ik dan aan? Aan vroeger, soms, toen alles beter was en fotografen en cineasten een Nederland vastlegden dat voor eeuwig een ansichtkaart zal zijn. Aan het heden dat grimmig en vol en slordig is, aan de toekomst die gek genoeg schitterend zal zijn, want wie niet droomt, zal vroeg sterven.’ Hij droomde, maar stierf vroeg, 49 jaar. Behalve zijn naam staat erop zijn grafsteen ´Enfin´, eindelijk.