Een Romeinse arendhelm, gevonden bij het Fort bij Vechten..
Romeinse waterton met de ketting er nog aan.
Wie over de A12 bij Bunnik rijdt passeert het Fort bij Vechten, een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Lang, lang geleden splitste de Vecht zich hier af van de Rijn. Waar eind negentiende eeuw de fortificatie verrees lag aan het begin van onze jaartelling tot 300 n.Chr het Romeinse fort Fectio, de grootste Romeinse versterking langs de limes, de Romeinse grens in de Lage Landen.
Ruim driehonderd jaar was Fectio bewoond door ruitervolk. Bij de verbreding van de A12 eind jaren zeventig zochten hier mensen met een metaaldetector. Zij waren niet de enigen die hier vondsten naar boven haalden, dat gebeurde voor het eerst in de negentiende eeuw.
Romeinse wijnlepel.
Gouden ring, gevonden in Fort Fectio.
Fort Fectio was een schatkamer van Romeinse gebruiksvoorwerpen. Bij het begin van de bouw van het Waterliniefort in 1867 kwamen de eerste vondsten naar boven. Tussen 1914 en 1939 deden archeologen hier onderzoek. Uit gedempte waterputten kwamen talrijke overblijfselen uit de Romeinse tijd, zoals een paardenhoofdstel, een ring met zegelsteen en tonnetje voor het ophalen van water, de ketting er nog aan. Op heel het terrein werd gestempeld aardewerk gevonden,
Afvaldump
In 1977 werd de oude oever van de Vecht, die naast het Romeinse fort lag, afgegraven. Het bleek een afvaldump te zijn waaruit veel vondsten tevoorschijn kwamen. Detectoramateurs, onder meer de broers Ben en Wil Elberse, haalden veel leren schoenen naar boven. Zo ontstond de grootste schoenenverzameling uit de Romeinse tijd.
Dit gezichtsmasker is een unieke vondst.
Ook deze ruiterhelm is uniek.
Het aantal artefacten uit Fectio is enorm: altaren gewijd aan Romeinse goden, flessen, inktpotten, mantelspelden, munten en parfumflesjes. Het merendeel ging naar het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Daar liggen ook topstukken uit Fectio, zoals de helmen die amateurzoeker Wil Kuijpers er vond met zijn metaaldetector. Behalve een messing gezichtsmasker – 150 tot 300 n.Chr – bracht hij ook messen, kookpotten en speerpunten omhoog. Amateurarcheoloog Pim Wttewaal vond er schrijfplankjes, sommige nog met een tekst erop, waardoor ze uniek zijn.
Monument
Plattegrond van het Fort bij Vechten.
Archeologen brachten de omtrek en bebouwing van het Romeinse Fectio in kaart. De omvang bedroeg 50 hectaren, vergelijkbaar met zo’n 74 voetbalvelden. Het is een archeologisch monument. Achter het fort staat een nagebouwde Romeinse wachttoren. Langs de plek van de Romeinse nederzetting – de zichtbare locatie ligt achter het Waterliniefort en is afgebakend met een stenen omwalling – raast het verkeer over de A12, het verkeer op de A27 komt er onzichtbaar langs.