De Schreeuw, een kunstwerk van Jeroen Henneman in het Oosterpark in Amsterdam, herdenkt de vermoorde Theo van Gogh, o.a. regisseur en programmamaker. Het binnenste silhouet is het profiel van Van Gogh met gesloten mond, het buitenste is Theo die schreeuwt.
Soms komt de dood uit onverwachte hoek. Dat gold zeker voor regisseur-programmamaker Theo van Gogh die op 2 november 2004, Allerzielen, werd ´afgeslacht´, zoals De Telegraaf schreef, door een moslim in de Linnaeusstraat in Amsterdam. De dader, Mohammed Bouyeri, maakte hiermee echter geen einde aan het vrije woord.
Pythagorasstraat 133, de woning van Theo van Gogh waaruit hij op 2 november 2004 naar het stadscentrum fietste.
Theo van Gogh ´voelde zich steeds onveiliger´, vertelde hij in 2002 in een interview met Cascade, de moslimomroep. Ondanks zijn felle kritiek op de islam bestond er, meende hij, geen kogel met zijn naam erop. Hoewel hij wel vaak bedreigd werd. Die waarschuwingen benaderde hij met ironie. ‘Waarschuwingen genoeg, maar ik heb nooit kogels in de bus gehad, wat dat betreft sta ik laag in de rangorde.’
Fan van Fortuyn
Als groot fan van Pim Fortuyn nam hij fel stelling tegen de islam. Hij vond dat hij dat mocht. Vanwege het vrije woord voerde hij ‘een koude oorlog tegen de islam´. Daarin verleende hij volop steun aan PvdA-parlementariër (in 2002 overgestapt naar de VVD) Ayaan Hirsi Ali, die zei: ‘Mohammed is, gemeten naar onze westerse maatstaven, een perverse man.’
‘Vijfde colonne’
Van Gogh plaatste scherpe kanttekeningen bij de multiculturele samenleving. ‘Er was een tijd dat de islam voorliep op het christendom, maar het denken van de islam is opgehouden rond 1500 – 1600, toen ging de handrem erop en vonden allerlei moderne ontwikkelingen geen toegang meer. De islam is een achterlijke cultuur, evenals het christendom. Het christendom mag je belachelijk maken, de islam niet, daar zijn we bang voor. Waarom? De islam beknot de vrije meningsuiting. Het is een vijfde colonne die ons haat en uiteindelijk zal belagen. Er is geen hoop meer.’
Kromzwaard
Op de stoep langs het fietspad bij de avondwinkel, recht tegenover het huidige hotel The Manor – toen Stadsdeelkantoor – werd Theo van Gogh vermoord.
Kunstenaar Marlene Dumas, Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh.
Op dinsdagochtend 2 november 2004 fietste hij van zijn huis over de Linnaeusstraat. Honderd meter na het spoorwegviaduct fietste er rond half negen ineens een bebaarde man in een beige regenjas naast hem. Hij kreeg een duw, er klonk een knal. Theo viel van zijn fiets. Drie knallen. Hij rende de straat over. Weer knallen. Theo zakte op de stoep in elkaar, ‘genade’, murmelend. De moslim schoot zeven of acht keer. Gaf hem een paar trappen. Haalde een kromzwaard vanonder zijn jas tevoorschijn waarmee hij Theo’s keel doorsneed, zoals gebeurt bij schapen. Daarna priemde hij met een fileermes een dreigbrief aan Ayaan Hirsi Ali op Theo’s buik. Bouyeri vluchtte. Hij werd na een schotenwisseling op de Mauritskade gearresteerd. Zijn wens te sterven als martelaar ging daarmee niet in vervulling.
De spraakmakende moord werd als een ernstige bedreiging van de vrijheid van meningsuiting gezien. Mohammed Bouyeri slijt zijn leven in de strafgevangenis in Vught. Spijt van zijn daad heeft hij niet. ‘Van Gogh was een vijand van de islam, hij moest sterven. De dader noemt de democratie in strijd met de wetten van God.