RAF-embleem.
De meeste mensen hebben geen idee wat oorlog is. Een tomeloze ellende, dat is het. Een patroon van angst, dood en verderf. Honderdduizenden burgers en soldaten in de ellende. Tijdens operatie Market Garden, nu 78 jaar geleden, stortten er ruim tachtig transportvliegtuigen neer en gingen ruim zeshonderd gliders verloren. Een droevig verlies van veelal jonge levens.
Tijdens de Slag om Arnhem – 17 tot 25 september 1944 – ontbrak het de bemanningen in de vliegtuigen aan communicatie met de grondtroepen. Bovendien werden ze voortdurend belaagd door Duits luchtafweergeschut en Duitse jachtvliegers. Alleen al tijdens de oversteek van Groot-Brittannie naar de dropping zones gingen er ruim veertig Stirlings en Dakota’s down.
Doorwerth
Neerstortplek Stirling in Doorwerth.
Tijdens de strijd stortten er in Doorwerth drie Stirlings neer. Op 20 september rond half twee wierp een dispatcher containers uit een brandend toestel dat snel hoogte verloor boven het huidige Cardanusbos. Het toestel scheerde laag over de Van der Molenallee en stortte neer in het bos recht tegenover de – toen nog niet bestaande – W.A. Scholtenlaan. Alle negen bemanningsleden verloren het leven. Ze kregen een graf naast het wrak en na de oorlog op de Airborne- begraafplaats in Oosterbeek.
De bemanning van de Stirling is begraven op het Airborne-kerkhof in Oosterbeek.
In de jaren zestig vonden jongens in het Cardanusbos een verroeste container van de para’s, samen met een Duitse pantservuist. Aan de overzijde, daar waar het bos overgaat in een grasveld, was het massagraf nog steeds zichtbaar in de vorm van een ondiepe kuil, die op het eerste gezicht leek op een loopgraaf. Daar waar het vliegtuig neerstortte vonden ‘schatzoekers’ een hoogtemeter en een deel van een Browning-machinegeweer. Zelfs nu vind je er nog steeds brokjes aluminium van de verpulverde Stirling.
Verder is daar niets meer dat herinnert aan de crash. Hetzelfde geldt voor de Stirling die op 20 september rond half drie neerstortte bij het – inmiddels verdwenen – zwembad De Branding. Zeven van de acht bemanningsleden verloren het leven. Eén van hen raakte gewond, hij werd gevangen genomen en overleefde de oorlog.
Rehoboth
Gedenknaald bij de Rehoboth-school in Doorwerth.
Achter de basisschool Rehoboth in Doorwerth markeert een gedenkpaal alle air crashes tijdens de Slag om Arnhem. Die crashes beëindigde het jonge leven van 229 bemanningsleden uit vijf geallieerde landen: het VK, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
Het herinneringsmonument memoreert ook de crash die hier plaatsvond. Op 21 september ’44 rond tien voor één in de middag stortte waar nu de school staat een Stirling neer. Van de acht man sterke crew sneuvelden er zeven. Eén van hen, een air despatchers, die containers uit het toestel wierp, ging naar een krijgsgevangenkamp.